Wat je wil weten over jodiumtabletten

De jodiumtabletten of kaliumjodidetabletten kunnen ons beschermen tegen de radioactieve straling na een kernramp. Door stabiel (d.w.z. niet-radioactief) jodium in te nemen, wordt verhinderd dat de schildklier de radio-isotopen van jodium, die zich in de radioactieve wolk bevinden, opneemt. Op die manier kan schildklierkanker voorkomen worden. 

De jodiumtabletten zijn vooral bedoeld voor kinderen, jongeren tot 18 en zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven. De schildklier van jonge mensen en ongeboren kinderen kan nog heel veel jodium opnemen. Deze groepen lopen dus het meeste gevaar bij een kernramp. Na het ongeval in Tsjernobyl in 1986, waarbij geen stabiel jodium werd uitgedeeld, zijn er veel schildklierkankers vastgesteld bij kinderen en jongeren. 

De schildklier van volwassenen neemt radioactief jodium trager op, maar ook zij lopen gevaar als de stralingsdosis hoog is. Wie tussen de 18 en de 40 jaar is, neemt dus ook beter preventief jodiumtabletten als er een kernramp gebeurt. 

Wie ouder dan 40 is, gaat beter eerst even langs bij de huisarts. Die kan nagaan of er geen sprake is van een ongedetecteerde schildklierziekte. Oudere mensen zijn daar vatbaarder voor. Voor patiënten met een te hard werkende schildklier als gevolg van de ziekte van Graves kunnen hoge dosissen van niet-radioactief jodium gevaarlijk zijn. 

Een jodiumtablet neem je het best zo snel mogelijk in. Begrijp: zo snel mogelijk nadat er nucleair alarm is afgekondigd. Hoe verder je van de stralingsbron verwijderd bent, hoe meer tijd je in principe hebt. Want hoe langer het duurt vooraleer de radioactieve wolk je bereikt. 

Er wordt weleens gezegd dat kustbewoners minder tekort aan jodium hebben dan de rest van het land.  Hoeven zij dan geen jodiumtabletten te slikken als er zich een kernramp voordoet? Zeker wél volgens dokter Lodewijk Van Bladel van de nucleaire toezichthouder FANC.

"Twintig jaar geleden was er inderdaad een jodiumtekort in de voeding van de Belgen, waar de mensen in de kustgemeenten er minder last van hadden. Dat komt doordat er aan zee meer jodium voorkomt in de bodem en dus in de groenten die daar geteeld worden en ook een beetje in de zeelucht."

"Maar de overheid heeft systematisch jodium toegevoegd aan het zout waar de bakkers brood mee bakken en daardoor is er geen probleem meer. En de kustbewoners eten allang niet meer alleen zelfgekweekte groenten. Het verschil in opname van jodium door de voeding is tegenwoordig dan ook verwaarloosbaar.  Dus ja, ook wie aan de kust woont, zal zijn voordeel doen met jodiumtabletten als er zich een kernramp zou voordoen."

Stabiel jodium innemen beschermt alleen tegen radioactief jodium. Bij een kernramp kunnen nog andere gevaarlijke stoffen vrijkomen, zoals cesium-137. Schuilen is de boodschap, denk vooral niet dat je meteen de kinderen op school moet gaan halen of hen de jodiumtabletten moet brengen want behalve in de apotheken, zijn er ook voorraden in bijvoorbeeld scholen, ziekenhuizen en crèches.

Bij de apotheker kan je doosjes krijgen met tien tabletten, dat volstaat voor een gezin met vier personen. Het is de bedoeling dat je maar één keer een dosis inneemt. Wat de optimale dosis is - afhankelijk van onder meer de leeftijd - kan de apotheker je vertellen of kan je lezen op de bijsluiter. Je merkt het wel als je te veel tabletten zou hebben genomen - je kan een allergische reactie krijgen of vochtophoping ter hoogte van de schildklier. Dan ga je het beste langs bij de huisarts. 

De jodiumtabletten zijn bedoeld voor kinderen jonger dan 18 jaar, zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven. Zij hebben bij de apotheker absolute voorrang. Ook  andere mensen mogen voor een doosje bij de apotheker langsgaan. Die zal hen informeren dat de tabletten niet voor hen bedoeld zijn, en dat mensen ouder dan 40 en schildklierpatiënten het best eerst hun huisarts raadplegen. Landgenoten die in het buitenland wonen kunnen desnoods ook bij een Belgische apotheek terecht (met dezelfde aanbevelingen).     

Op de verpakking van de jodiumtabletten staat de fabricatiedatum, niet de houdbaarheidsdatum. Maar jodiumtabletten zijn, mits ze droog en bij de juiste temperatuur bewaard zijn, minstens 10 jaar houdbaar. De tabletten worden trouwens regelmatig gecontroleerd. Zo neemt het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid om de 5 jaar stalen om na te gaan of de tabletten nog in orde zijn. De tabletten die in al 2011 waren uitgedeeld (productiedatum 2010), bleken een paar jaar geleden nog in perfecte staat en hebben een nieuwe houdbaarheidsdatum gekregen.  Ze kunnen nog tot ver na 2020 gebruikt worden. De tabletten die recent aan de apothekers geleverd werden, zijn geproduceerd in 2017.  

Meer informatie over de overheidscampagne die vandaag is gelanceerd, kan je vinden op Nucleairrisico.be.