Hoe satellietbeelden onze steden leefbaarder kunnen maken

In Amsterdam liggen er ongeveer 1.600 bruggen die verbonden worden door meer dan 500 kilometer kaaien. De meeste van die bruggen en kaaien zijn honderden jaren oud. Ondertussen is de belasting op die infrastructuur alleen maar toegenomen. Het Ingenieursbureau van Amsterdam moet die namens de stad allemaal controleren, onderhouden en herstellen indien nodig.

"Je kunt natuurlijk regelmatig mensen naar alle bruggen sturen om ze te controleren, wat we zullen blijven doen trouwens", zegt Annemarij Kooistra van het Ingenieursbureau. "Maar wij wilden beter kunnen inschatten welke bruggen het snelst onderhoud vereisten." 

De Nederlandse hoofdstad startte in 2017 een proefproject waarbij satellietdata moest helpen om risicogebieden in kaart te brengen. Overvliegende satellieten meten de afstand van de satelliet tot de brug. En dat doen die satellieten constant en redelijk precies. Door de metingen van verschillende jaren bij elkaar te leggen, kreeg Amsterdam een duidelijk beeld waar de begane grond of het bruggendek gedaald was door bijvoorbeeld grondverzakkingen.

"Dat zijn dan plekken waar we ingenieurs en duikers naartoe sturen om te kijken of de brug nog in goeie staat is", zegt Kooistra. Ze benadrukt dat de verzamelde data één manier is om het landschap van Amsterdam in kaart te brengen en dat het niet de enige motivatie is om een brug te controleren. "Maar het helpt wel."

Economisch argument

De bruggen uit Amsterdam illustreren perfect waar de organisatoren van AppsForGhent naar op zoek zijn. AppsForGhent is een jaarlijkse hackaton, een bijeenkomst van mensen met een uiteenlopende achtergrond die op beperkte tijd concrete ideeën uitwerken, georganiseerd door stad Gent. 

"Met deze achtste editie willen we iedereen tonen dat satellietdata ook data is waar je als burger of bedrijf mee aan de slag kunt", vertelt organisator Thimo Thoeye. "Dat past in de strategie van stad Gent om transparant met data om te springen."

Maar er is ook een economische argument. Een van de bekendste toepassingen van satellietdata zijn gps-signalen. "Die signalen zijn gratis", zegt Toby Clark, secretaris-generaal van Eurisy, een Europese organisatie die de figuurlijke afstand tussen de ruimte en ons leven wil verkleinen, "Er is in de jaren 90 in de Verenigde Staten een heel grote gps-sector ontstaan die toepassingen heeft gebouwd met die gps-signalen." Zo doen navigatietoestellen en smartphones een beroep op die gratis signalen.

De Europese Unie heeft 4 miljard euro geïnvesteerd in Galileo-satellieten, die een stuk beter uitgerust zijn dan de Amerikaanse versies die in de ruimte hangen. "Europa hoopt dat bedrijven de kracht van de Europese satellietdata ontdekken zodat er ook hier nieuwe toepassingen en dus ook nieuwe bedrijven ontstaan."

Pijpleidingen

Clark geeft nog het voorbeeld van Lemvig in Denemarken. De watervoorzieningsmaatschappij merkte dat de pijpleidingen maar dertig in plaats van de beloofde vijfenzeventig jaar dienst deden. Niemand kon verklaren hoe dat kwam. "Tot men op het idee kwam om de oppervlakte in kaart te brengen met satellieten. Uit onderzoek bleek dat de leidingen het begaven onder druk van grondverschuivingen." Nu kan de stad beter anticiperen waar pijpleidingen onder druk staan, bovendien wordt er nagedacht over nieuwe, meer flexibele materialen om leidingen te produceren.

De uitdaging voor Europa ligt er dus in om ontwikkelaars en bedrijven bewust te maken dat heel wat problemen op te lossen zijn met satellietdata. "Maar dat is niet gemakkelijk", geeft Clark toe. "Daarom zijn initiatieven zoals de hackaton van AppsForGhent zo noodzakelijk."

Waar ze de satellietdata in Gent voor willen gebruiken is ook nog niet duidelijk.

De hackaton waarin je aan de slag kan met satellietdata vindt plaats op 17 maart.