Bijna 4 op de 10 bewoners van woonzorgcentra nemen antidepressiva
39 procent van de bewoners van woonzorgcentra nemen antidepressiva. Dat blijkt uit een onderzoek van de Christelijke Mutualiteit (CM) bij de eigen leden. Daarnaast gebruikt 19 procent van de bewoners antipsychotica. De CM noemt de cijfers "alarmerend".
Van alle CM-leden die in een woonzorgcentrum verblijven, nam 39 procent in 2016 gedurende minstens 30 dagen een antidepressivum, zo blijkt uit het onderzoek. Tegenover eerdere studies is dat nauwelijks een verbetering.
De CM noemt dat verrassend, want sinds april 2015 worden geneesmiddelen in woonzorgcentra per eenheid aangerekend, dat wil zeggen per pilletje en niet per doos. Die maatregel had als bedoeling om overgebruik van medicatie tegen te gaan.
Grote verschillen met ouderen die thuis wonen
De CM wijst er ook op dat ruim de helft van de bewoners die antidepressiva gebruiken, een middel krijgen dat eigenlijk niet wordt aanbevolen voor ouderen.
Van zodra iemand wordt opgenomen in een woonzorgcentrum, stijgt de kans op gebruik van antidepressiva met 18 procent. Vaak gaat het om langdurig tot blijvend gebruik. Bewoners van woonzorgcentra gebruiken ook meer antidepressiva dan ouderen met een gelijkaardig zorgprofiel die nog thuis wonen (46 procent tegenover 32 procent).
Daarnaast gebruikt 19 procent van de bewoners antipsychotica. Die medicatie heeft een remmend effect op angst en opwinding en wordt normaal gezien gebruikt om de symptomen van wanen en hallucinaties tegen te gaan. Ouderen die thuis wonen, gebruiken beduidend minder antipsychotica dan mensen in een woonzorgcentrum (7 procent tegenover 24 procent).
"Niet meteen naar een pilletje grijpen"
De cijfers zijn "alarmerend", zo vindt de CM. "We pleiten voor een doordacht gebruik van antidepressiva en antipsychotica", zegt voorzitter Luc Van Gorp. "Natuurlijk kunnen deze geneesmiddelen voor sommige ouderen in sommige omstandigheden hun nut hebben, maar het mag geen automatisme worden om bij symptomen van neerslachtigheid of angst en opwinding meteen naar een pilletje te grijpen. Kwaliteitsvolle en waardegedreven gezondheidszorg draait om meer dan alleen maar medicatie."
"Om bewoners een gelukkige oude dag te bezorgen, moeten we veel meer inzetten op preventie. Als samenleving is het onze plicht om te investeren in ouderenzorg en onze zorgorganisatie zo in te richten dat bewoners zich thuis voelen en gewaardeerd weten. We moeten indien nodig bereid zijn hiervoor de bestaande normen en regels in vraag te stellen. Alleen op die manier kunnen we het gebruik van antidepressiva en antipsychotica naar beneden krijgen."
Medicatie heeft ook vaak een bewezen nut in de behandeling.
Domus Medica, naar eigen zeggen de grootste vereniging van en voor huisartsen in Vlaanderen en Brussel, spreekt de conclusie van de CM niet tegen, maar wijst erop dat de medicatie vaak ook een bewezen nut heeft in de behandeling. Het Vlaams Apothekersnetwerk en Zorgnet-Icura, een vzw die zorgorganisaties groepeert en vertegenwoordigt, sluiten zich daarbij aan.
Opname is een ingrijpende ervaring
De drie verenigingen zeggen dat een opname in een woonzorgcentrum een ingrijpende ervaring is. Senioren moeten hun vertrouwde thuisomgeving op hoge leeftijd verlaten, worden zwaar zorgbehoevend, worden geconfronteerd met fysieke aftakeling, …
Die overgang is niet gemakkelijk, klinkt het. Dat ouderen geconfronteerd worden met depressieve gevoelens, is normaal. Daarnaast zijn er ook veel ouderen die lang voor het verblijf in het woonzorgcentrum al te maken hadden met psychische problemen.
Toch is het volgens de drie organisaties mogelijk om het gebruik van antidepressiva terug te dringen. Huisartsen, apothekers, naasten en het voltallige zorgteam moeten volgens hen nauwer gaan samenwerken rond het medicatiegebruik. De drie willen ook coördinerende apothekers invoeren in de woonzorgcentra.