Ontketent Trump met zijn nieuwe staalheffing nu een wereldwijde handelsoorlog?

Een eventuele opheffing van die importtarieven is bespreekbaar, maar dan via overleg land per land om te bekijken hoe de "bedreiging van de Amerikaanse nationale veiligheid veroorzaakt door de import van staal en aluminium uit andere landen" kan aangepakt worden, klinkt het bij het Witte Huis. Mogelijke uitzonderingen kunnen deels afhangen van militaire relaties, zei Trump vandaag.

Momenteel geldt de uitzondering enkel voor de NAFTA-partners Mexico en Canada. "We moeten flexibiliteit en samenwerking tonen met bevriende landen", zo zei Trump tijdens de ondertekening van het besluit.

De vrijstelling van Canada en Mexico kan echter wel hogere tarieven voor andere landen tot gevolg hebben. "Als Canada en Mexico uitgesloten zouden worden, dan moeten we mogelijk de tarieven voor alle anderen verhogen om te garanderen dat onze staal- en aluminiumindustrieën beschermd worden", vertelde een woordvoerder aan Reuters op voorwaarde van anonimiteit.

Europees commissaris voor Handel Cecilia Malmström vindt dat de Europese Unie net als Mexico en Canada vrijgesteld zou moeten worden van de importtarieven. Dat zei ze gisteravond via Twitter. "De EU is een nauwe bondgenoot van de VS", schreef ze. De komende dagen wil ze meer duidelijkheid. Zaterdag heeft ze een gesprek met VS-vertegenwoordiger van handel Robert Lightizer in Brussel.

Voorlopig komt er echter geen vrijstelling voor Europese landen of China. Die hebben al een heftige tegenreactie beloofd.

De EU dreigde er deze week al mee om tegenheffingen in te voeren op Amerikaanse landbouwproducten, staal en industriële producten als de staalheffing erdoor zou komen. Onder andere producten van Harley Davidson, Jack Daniel's Whiskey en Levi's-jeans kunnen daardoor een stuk duurder worden. "We kunnen ook stom doen. We moeten ook zo stom doen", had Jean-Claude Juncker, president van de Europese Commissie daarover op de Duitse televisie gezegd.

China liet eveneens al verstaan met "een noodzakelijk antwoord" op de proppen te komen.

Elf landen die gelegen zijn rond de Grote Oceaan hebben dan weer een uitgeklede versie van het Trans Pacifische Handelsakkoord (TPP) gesloten zonder dat de Verenigde Staten daarbij zijn betrokken. De landen hebben in Chili een nieuw handelsblok opgericht met de naam CPTPP.

Dit akkoord moet de onderlinge handelstarieven van de elf landen verlagen waar de Amerikaanse president Donald Trump deze wil verhogen. De elf landen van de CPTPP zijn Australië, Brunei, Canada, Chili, Japan, Maleisië, Mexico, Nieuw-Zeeland, Peru, Singapore en Vietnam. Samen vormen zij een blok ter grootte van 13,5 procent van de wereldeconomie.

De Chileense minister van Buitenlandse Zaken Heraldo Muñoz noemde het akkoord een "belangrijke politieke boodschap aan de rest van de wereld".

Trump heeft afgelopen jaar, in het kader van de campagne 'America First', meermalen gezegd dat de TPP wat de VS betreft niet meer van kracht is en dat de landen nieuwe handelsakkoorden met de Amerikanen moeten afsluiten.

Ook binnen zijn eigen omgeving krijgt de Amerikaanse president erg veel kritiek op de heffing. De Republikeinse voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Paul Ryan, heeft publiekelijk verklaard dat hij het niet eens is met de beslissing van president Donald Trump om tarieven te heffen van respectievelijk 25 en 10 procent op de import van staal en aluminiumproducten. "Ik ben niet akkoord met deze beslissing en ik vrees de onvoorziene gevolgen ervan", zei Ryan in een mededeling. Dinsdag stapte Gary Cohn, Trumps topadviseur economie, nog op uit protest tegen Trumps plan. Paul Ryan, de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, sprak zich eveneens uit tegen de invoerheffing.

De Amerikaanse senator Jeff Flake hoopt via de wet de importtarieven op buitenlands staal en aluminium van tafel te krijgen. "Het Congres kan niet medeplichtig zijn aan een flirt van de regering met economische rampspoed'', stelde de Republikein in een verklaring.

Flake zei "onmiddellijk'' wetgeving te gaan opstellen om de maatregelen ongedaan te maken. Hij riep zijn collega's op die vervolgens direct goed te keuren, "voordat deze exercitie in protectionisme de economie nog meer schade toebrengt''.

"Deze zogenoemde 'flexibele importheffingen' zijn een huwelijk van twee soorten van gif voor economische groei: protectionisme en onzekerheid'', stelde de politicus. "Handelsoorlogen kennen geen winnaars. Alleen maar verliezers.''

Orrin Hatch, voorzitter van de commissie Financiën in de Senaat en fervent voorstander van vrijhandel en tot nu een openlijke bondgenoot van Trump liet ook verstaan dat hij het deze keer niet eens is: "Het gaat om een verhoging van de belastingen voor de Amerikaanse fabrikanten, werknemers en verbruikers". Hij wikte zijn woorden niet en noemde de beslissing "onverstandig" en "ongelukkig".

Al die Republikeinen maken zich zorgen over de verwachte stijging van de kosten voor Amerikaanse fabrikanten die zich bedienen van buitenlandse staal. Zo kondigde Harley-Davidson gisteren nog aan dat de verkoopcijfers van het bedrijf zwaar zouden getroffen worden als Trumps invoerheffing er zou komen. Uiteindelijk is het zo de consument in de VS die de prijs betaalt. Over de risico's van een handelsoorlog en de negatieve impact op de economische groei van het land wordt dan nog niet gesproken.

(tekst gaat verder onder de foto)

Volgens UNCTAD, de Conferentie van de Verenigde Naties inzake Handel en Ontwikkeling, treft de importheffing vooral armere landen en kan ze leiden tot verdere overnames in hun mijnindustrie. "Ze zijn de slachtoffers van het proces, maar op dit moment kunnen ze erg weinig doen, omdat ontwikkelende landen, economieën in ontwikkeling, en minder ontwikkelde landen niet in staat zijn tot een vergeldingsactie tegen de VS", reageert Mukhisa Kituyi, secretaris-generaal van UNCTAD.

Volgens Kituyi zal een handelsoorlog als gevolg van de importtarieven en de tegenreacties van andere landen het globale handelssysteem ondermijnen en het economisch herstel bedreigen. "Het rimpeleffect is dat landen, producenten van bauxiet en ijzererts, neerwaarts druk zullen hebben op de waarde van hun koopwaar", zegt Kituyi, die ervoor waarschuwt dat grote bedrijven de kleinere zullen opslorpen.