Met Filip en Mathilde op staatsbezoek naar Canada, in 4 vragen

Mathilde is nog nooit in Canada geweest, voor haar wordt het haar eerste kennismaking. Filip is er al drie keer naartoe gereisd als kroonprins, op economische missie. De laatste keer in 2008, naar Vancouver.

Daar komen ze niet tijdens dit staatsbezoek. Wel in de hoofdstad Ottawa en Toronto, in de provincie Ontario, en in Montréal, in de provincie Québeq. Drie steden in 5,5 dag.

Het boompje van Boudewijn en Fabiola

Het laatste staatsbezoek dateert van 1977, toen met Boudewijn en Fabiola. Het was meteen ook het eerste, en dus enige staatsbezoek naar Canada tot hiertoe. Boudewijn en Fabiola hebben er een boompje geplant, zoals alle staatshoofden op bezoek in Canada, en dat boompje staat er nog altijd.

De premier toen was vader Trudeau: Pierre Trudeau, de vader van huidig premier Justin. Verrassend genoeg gaat Filip Justin Trudeau zelf niet zien op zijn staatsbezoek. Hun agenda’s matchten niet.

Geen Trudeau, wel een astronaute

Zegt dit iets over het belang van dit staatsbezoek? Volgens het paleis is het belangrijkste contact op een staatsbezoek altijd tussen staatshoofden, en dat is niet de premier. Wel de Britse queen, koningin Elisabeth.

Haar gaat Filip ook niet zien, want de queen wordt vertegenwoordigd in Canada door de gouverneur-generaal. Sinds oktober vorig jaar is dat Julie Payette. Ze is gekozen door premier Trudeau, en een kleurrijk figuur.

Ze is astronaute, en heeft meer dan 25 dagen in de ruimte doorgebracht, tijdens twee ruimtereizen. Vliegen is een passie die Filip met haar deelt, en ze hebben naar verluidt een meer dan goed persoonlijk contact.  

Ook goed blijkbaar. Bijna 200.000 Canadezen zeggen dat ze Belgische roots hebben, en iets meer dan 15.000 van hen hebben nog een Belgisch paspoort. Tussen 1900 en 1918 vertrokken er meer Belgische migranten naar Canada dan naar de VS.

Waarom gaan we er nu naartoe? Het is honderd jaar na het einde van de Eerste Wereldoorlog, en toen zijn de vriendschapsbanden tussen beide landen vooral gesmeed. Een bezoek nu past in het rijtje van herdenkingen van de Groote Oorlog die ons land sinds 2014 doorloopt.

Veel Canadezen in Flanders Fields

Veel Canadezen hebben een hoge tol betaald voor onze vrijheid: een kwart van de 60.661 gesneuvelde Canadese soldaten in die Groote Oorlog verloor z’n leven in de Belgische modder. De Waalse stad Mons was de laatste stad die ze bevrijd hebben.

Filip en Mathilde gaan tijdens hun bezoek het kanon kunnen bewonderen, dat daar de laatste schoten van de Groote Oorlog heeft afgevuurd. Mons kreeg het na de oorlog cadeau van het Canadese leger, en heeft het nu uitgeleend aan het Canadian War Museum.

Het gedicht ‘In Flanders Fields’ komt uit een Canadese pen, die van luitenant-kolonel John McCrae. En de Canadezen waren ook beslissend voor de bevrijding van België in de tweede wereldoorlog.

Eerste staatsbezoek buiten Europa naar Westers land

Behalve de oorlog, hebben we ook handelsbanden met Canada, en werkt ook de academische wereld graag samen met het op één na grootste land ter wereld.

Het staatsbezoek naar Canada is speciaal, want het is eerste staatsbezoek van Filip en Mathilde buiten Europa naar een Westers land. Vorige bestemmingen waren India, Japan en China. Elk jaar plannen ze ook een staatsbezoek binnen Europa. Vorig jaar gingen ze naar Denemarken, daarvoor naar Nederland en Polen.

In totaal zijn er 203 deelnemers, onder wie 6 ministers en 1 staatssecretaris, 106 zakenmensen, 24 rectoren of bazen uit de academische wereld, en 27 persmensen.

Opvallend. De delegatie is groter dan die op het laatste staatsbezoek naar India, in november vorig jaar. Toen vertrok Filip geflankeerd door zes toppolitici, nu door zeven.

Behalve minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders en Staatssecretaris voor Buitenlandse Handel Pieter De Crem tekenen ook alle ministers-presidenten van de regio’s present. Ook die van de Duitstalige Gemeenschap, die voor India nog forfait gaf.

Marktwaarde van onze koning in het Westen?

Er gaan ook meer zakenmensen mee dan de vorige keer, zo’n twintig meer, en bijna dubbel zoveel academici als naar India. En dat terwijl dit staatsbezoek het eerste is naar een Westers land, waar een koning allicht minder nodig is om deuren te openen, dan in landen als India, China of Japan.

Voor veel van de bedrijven die meegaan, is het staatsbezoek een handelsmissie. De grotere focus op het economische sinds een staatsbezoek is nieuw sinds Filip. De koning hecht veel belang aan het protocollaire, de politieke ontmoetingen op het hoogste niveau, maar hij wil tegelijk ons land en de knowhow van Belgische bedrijven en universiteiten promoten, zodat zijn bezoek ook iets opbrengt voor onze economie en maatschappij.

Handel kan boost gebruiken

Zowat 1800 Belgische bedrijven doen al zaken met Canada, maar toch is de handel tussen Canada en België nog vrij bescheiden. Minder dan een procent van onze totale invoer en uitvoer van goederen komt uit of gaat naar Canada. Binnen de EU zijn wij de zesde leverancier van goederen aan Canada, en de derde importeur.

We voeren vooral chemieproducten in, zoals geneesmiddelen en meststoffen; mineralen, zoals ijzererts en nikkelerts; en edelstenen en edelmetalen. Canada is wereldwijd de derde producent van ruwe diamant, en zestig procent daarvan (goed voor zo’n 860 miljoen USD aan diamant) wordt via Antwerpen verhandeld.

Bier & chocola

Wat wij vooral uitvoeren naar Canada, zijn ook chemieproducten, zoals geneesmiddelen en hormonen; machines en toestellen, zoals bulldozers en voedingsmachines; en voeding, met natuurlijk chocola en bier.

Elk jaar gaat er zo’n 8 miljoen kg Belgische chocola richting Canada. En alsmaar meer Canadezen lusten een Belgisch biertje: 46 miljoen liter per jaar vloeit elk jaar van ons land naar Canada.

En dat mag nog wat meer zijn, en nog wat anders ook, zo hopen de veertien Belgische voedings- en drankproducenten die mee op staatsbezoek trekken.

Kan CETA helpen?

Onze handelsbalans met Canada is wel negatief: we voeren de laatste jaren meer goederen in vanuit Canada, dan we ernaar uitvoeren. Ook qua diensten helt de handelsbalans over naar meer import dan export.

In 2016 voerden we wel meer diensten uit naar Canada, dan we Canadese diensten invoerden, maar voor de eerste negen maanden van 2017 is de balans weer omgekeerd.

Misschien kan het handelsverdrag CETA tussen de EU en Canada daar iets aan veranderen. CETA is voorlopig ingevoerd op 21 september vorig jaar en schrapt (geleidelijk) de heffingen op handel.

Dat het voorlopig en met beperkingen is ingevoerd, is door ons land, door de bezwaren van Wallonië. Daardoor is het ook later goedgekeurd dan voorzien, eind oktober 2016.

Filip en Mathilde gaan een boompje planten, esdoornsiroop en chocola proeven, een hockeyballetje slaan op het ijs, de Groote Oorlog herdenken, ruwe diamanten bekijken, bijpraten met Canadese en Belgische studenten, en zoveel meer.

Filip focust vooral op het academische en op innovatie, Mathilde onder meer op de mentale gezondheid van zieke kindjes en op gastronomie. Er zijn power lunches en invest lunches over CETA, en ook ruimtevaart en de filmindustrie komen aan bod.

En ons koningspaar brengt ook Belgische muziek mee naar Canada: met een concert van Alice on the Roof en eentje van Filip Jordens, die Jacques Brel zingt.

Minstens 29 deals

De agenda zit overvol, zoals op elk staatsbezoek, om zoveel mogelijk te leren van het gastland, en er ons land te promoten. In totaal worden er minstens 25 zakelijke en 14 academische akkoorden gesloten.

En tussen alle events door wordt er genetwerkt. Want relaties is waar het om draait tijdens een staatsbezoek. In de politiek, én in business, of die nu economisch, academisch of cultureel geïnspireerd is.