Kettingreactie van smeltwater doet ijskap op Groenland sneller afbrokkelen dan voorspeld
Smeltwater loopt weg langs diepe scheuren in het ijs. Dat smeltwater doet op grote diepte de ijskap smelten en schuiven. Daardoor ontstaan er meer diepe scheuren waarlangs smeltwater naar beneden stroomt. Zo ontstaat een kettingrecatie die de ijskap sneller doet afbrokkelen. Dat is de conclusie van een internationaal team van wetenschappers van de Cambridge Scot Polar Research Institute. De studie verscheen in het wetenschappelijke blad Nature.
in de zomerperiode ontstaan er door de dooi, bovenop de kilometersdikke ijskap, meertjes met smeltwater. Op sommige plaatsen is de ijskap op Groenland 1,8 tot 2 km dik. Wetenschappers hadden al geconstateerd dat er met de stijging van de gemiddelde temperatuur in de zomer steeds meer meertjes met smeltwater ontstaan.
De stop uit het bad
Die meertjes houden een paar weken tot enkele maanden stand en lopen dan plots -soms op een paar uur tijd- leeg. Je kan het vergelijken met een badkuip waar je de stop uit trekt. Het water kan tot meer dan een kilometer diep lopen, ontdekten de onderzoekers.
Tot hiertoe werd aangenomen dat de hoeveelheid smeltwater bovenop de ijskap weinig of geen invloed had op de snelheid van het afbrokkelen van de ijskap. Dat wordt dus nu tegengesproken.
3D en onderzoek ter plaatse
"Meren die leeglopen op één plaats, veroorzaken breuken in de ijskap die andere meren op andere plaatsen doen leeglopen," zegt onderzoeker Marion Bougamont van het Cambridge Scot Polar Research Institute.
Een team internationale onderzoekers ontdekte met een combinatie van een 3D computermodel, hoge resolutie satelietbeelden en observaties ter plaatse dat de meren die bovenop de ijskap ontstaan, onder het ijs op grote diepte met mekaar verbonden zijn.
De wetenschappers brachten een gebied van de Groenslandse ijskap in kaart waar 124 meren over een afstand van meer dan 80 km met mekaar in verbinding staan via een netwerk van kanalen onder het ijsoppervlak. De 124 meren liepen leeg in vijf dagen. Sommige stukken van de ijskap verschoven in die periode vier keer zo snel als "normaal".
Kettingreactie
Als de meren bovenop de ijskap leeglopen langs diepe scheuren in de ijskap, neemt het smeltwater grote hoeveelheden (relatief warm) water mee waardoor de ijskap binnenin opwarmt en dunner wordt. Dat kan ertoe leiden dat de ijskap erboven makkelijker gaat glijden. Elke ijskap schuift immers bergaf om uit te monden in de zee. De studie toont aan dat vast ijs van de ene dag op de andere kan breken.
Smelten van ijs doet de zee stijgen
"Het steeds groeiend netwerk van smeltwatermeren, dat we zien tot meer dan 100 km landinwaarts en waarvan sommige meren op meer dan 2 km boven de zeespiegel liggen, vormt een bedreiging voor de stabiliteit van de Groenlandse ijskap," zegt Poul Christofferson van the Cambridge's Scott Polar Research Insitute die het onderzoek leidde.
"Deze ijskap van 1,7 miljoen vierkante kilometer was tot 25 jaar geleden een stabiele ijsmassa. Vandaag verliest de ijskap op Groenland elke dag een miljard ton ijs. Dat veroorzaakt wereldwijd een stijging van het zeepeil met 1 millimeter per jaar. Dat is veel meer dan wat we een paar jaar geleden voorspelden."
De wetenschappers besluiten: "Dat de Groenlandse ijskap nog deze eeuw helemaal verdwijnt is onwaarschijnlijk. Maar de dynamische manier waarmee de ijskap reageert op de opwarming van de aarde, onderstreept de dringende nood om wereldwijd de uitstoot van broeikasgassen te beperken."