Het is van de dino’s geleden dat soorten zo snel verdwenen
Volgens wetenschappers stevenen we af op een nieuwe massale uitsterving van het leven op onze planeet. “Er is geen twijfel meer over”, zegt biologe Katrien Goossens. Het is de zesde keer in de geschiedenis van onze planeet dat dit gebeurt, alleen is het dit keer niet door de natuur veroorzaakt.
Nu de laatste mannelijke noordelijke witte neushoorn is overleden, ziet het er niet goed uit voor die soort. De Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN) heeft 90.588 diersoorten op hun rode lijst staan. De toekomst van 5.583 van die soorten hangt aan een zijden draadje. De meeste worden bedreigd door factoren die terug te brengen zijn op de mens: ontbossing, jacht, bedreiging van hun leefgebied…
Wetenschappers geven al langer aan dat we op een kantelpunt staan. De zesde grote massale uitsterving van het leven op onze planeet is volgens hen volop bezig. Wetenschappers van de prestigieuze universiteit van Stanford brachten drie jaar geleden nog een grote studie uit waarbij werd vastgesteld dat soorten nu 100 keer sneller uitsterven dan normaal. “Het is van het uitsterven van de (niet-vliegende) dinosaurussen geleden dat het nog zo snel is gegaan”, klonk het toen.
Er is geen twijfel meer over dat we afstevenen op de zesde grote massa-uitsterving
Sindsdien is er weinig beterschap geweest. “Er is geen twijfel meer over dat we afstevenen op de zesde grote massa-uitsterving”, zegt biologe Katrien Goossens aan VRT NWS. “Het kantelpunt is als meer dan 50 procent van het leefgebied van de dieren verdwijnt. We zijn daar nu al.” Zodra die 50-procent-grens wordt overschreden komt volgens Goossens een kettingreactie in gang die we nog moeilijk kunnen stoppen.
“Het zijn niet alleen de grote zichtbare organismen (red. zoals neushoorns) die uitsterven”, benadrukt Goossens. “Al vele kleine organismen zijn ze voorgegaan.” De natuur is vrij goed in staat om zichzelf te herstellen, maar daarvoor moet die daarvoor tijd en ruimte krijgen. “Die ruimte is er nu niet of nauwelijks meer.”
Lees verder onder de foto
De grote boosdoeners blijkt de mensheid: Goossens wijst niet alleen naar de klimaatverandering die wordt gestuurd door de menselijke CO2-uitstoot, maar ook naar ons ruimtegebruik waardoor leefgebieden van vele dieren verdwijnen. “De andere vervuiling komt daar alleen nog bovenop”, zegt ze.
Het is echter nog niet te laat, "maar dan moeten we daar wel zo snel mogelijk werk van maken". Ook de onderzoekers van Stanford gaven dat 3 jaar geleden al aan. "We moeten voorkomen dat we de tak afzagen waar we zelf op zitten", klonk het toen. "Op dit tempo zal het miljoenen jaren duren om de schade te herstellen en is de kans groot dat onze soort het einde niet zal halen."
5 keer dat het bijna over en uit was
Onze planeet is voor zover we nu weten een zeldzaamheid in de kosmos: tot nog toe hebben we op nog geen enkele andere planeet leven gevonden. Leven is -in geologische tijdschalen- relatief snel ontstaan op onze blauwe planeet: al in het eerste miljard jaar na het ontstaan van de Aarde zo’n 4,57 miljard jaar geleden.
De eerste miljarden jaren was dat leven vrij saai: eencellige organismen in de grote oceanen van deze planeet. Pas min of meer 600 miljoen jaar geleden zijn de eerste meercellige organismen ontstaan. Aan het begin van het geologische tijdperk Cambrium (541 miljoen jaar geleden) vindt een ware explosie van biodiversiteit plaats. De meeste nog steeds bestaande families van dieren zijn toen ontstaan.
Het leven heeft sindsdien serieuze ups en downs gekend. Alles samen zijn er -zover we nu weten- vijf grote massa-uitstervingen geweest. Veruit de grootste daarvan was de perm-trias extinctie waarbij 96 procent van alle leven is uitgestorven. Alle nu nog bestaande soorten zijn afstammelingen van de overlevende 4 procent. Om Dr. Ian Malcolm uit “Jurassic Park” te citeren: “life finds a way”.
Lees verder onder de grafiek
Die massale uitstervingen zijn niet alleen slecht nieuws. Het leven heeft zich in de loop van de miljoenen jaren steeds hersteld, is vaak nog diverser geworden dan het ervoor was en heeft zo kansen geboden aan andere soorten om zich te ontwikkelen. Zonder het uitsterven van de niet-vliegende dinosaurussen zo’n 66 miljoen jaar geleden bijvoorbeeld, waren de zoogdieren nooit zo succesvol geworden, was bijgevolg ook de mens niet ontstaan en had u nooit dit artikel kunnen lezen.