Eigen dieren eerst in zoo van Barcelona

In de periode 2018-2031 zal het aantal diersoorten in de zoo van Barcelona slinken van drie- tot tweehonderd. Dat staat in het strategische plan dat de zoo deze week heeft voorgesteld. De dierentuin wil focussen op inheemse en mediterrane diersoorten zoals wolven, schildpadden en lynxen. Dieren die deel uitmaken van internationale kweekprogramma's, zoals de bruine beer, mogen blijven. Kamelen en dolfijnen niet. 

De dierentuin is lid van de European Association of Zoos and Aquaria (EAZA). Om een licentie te krijgen ben je als zoo verplicht om deel te nemen aan minstens één van de vierhonderd kweekprogramma. Daarnaast heb je ook een belangrijke onderzoeks- en educatierol te vervullen. 

Maar is het wel slim van de zoo om populaire dieren zoals de olifant en de neushoorn in de toekomst niet meer te vervangen? David Williams-Mitchell van EAZA denkt dat de strategie van de zoo kan werken. "Plaatsgebrek zou een reden kunnen zijn waarom de zoo van Barcelona afziet van zijn olifanten." In plaats daarvan komt onder meer een vlindertuin. "Een goed idee," oppert Williams-Mitchell. "Tegenwoordig experimenteren heel wat dierentuinen met vlindertuinen, insectenhuizen of aquaria. Het hangt er allemaal vanaf hoe zij die leegte zullen opvullen."

Bij ons zijn noch de Antwerpse zoo, noch Planckendael van plan om afstand te doen van hun exotische tijgers of olifanten. Hun collectie wordt voornamelijk bepaald door kweekprogramma's. "Voor vier soorten bezitten wij het stamboekhoudersschap: de okapi, de bonobo, het goudkopleeuwaapje en de monniksgier" zegt Ilse Segers, woordvoerder van de zoo in Antwerpen. "Educatie is voor ons een belangrijk argument, naast toegankelijkheid. Niet iedereen kan zomaar op reis naar het Afrikaanse continent om tijgers met eigen ogen te aanschouwen." Toch vind je in de zoo van Antwerpen sinds een tiental jaar geen dolfijnen en ijsberen meer. "Een bewuste keuze, die mee werd ingegeven door praktische redenen" stelt Segers. 

Revival van de wolf 

In eigen land kun je terecht bij Parc à Gibier in Saint-Hubert om inheemse dieren zoals  herten en everzwijnen in hun natuurlijke habitat te zien. Ook in het Wildpark van het domein van de Grotten van Han kun je de grotere soorten spotten die bij ons nog in het wild voorkomen, zoals reeën en wolven. "Lokale dieren zijn een must om het over de natuur in eigen land te hebben" zegt Herwig Leirs, bioloog aan de UAntwerpen. "In Scandinavië heb je ook parken waar ze enkel inheemse soorten hebben. Beren en elanden die er in het wild leven, zie je natuurlijk nooit als je Stockholm woont."

KU Leuven-student Tom Merlevede ziet nog een andere reden voor de koerswijziging van de zoo van Barcelona, namelijk imago. Merlevede bestudeerde in zijn masterthesis de moderne dierentuin vanuit ethisch perspectief. "Je kunt je vragen stellen bij het houden van dieren in gevangenschap. Als stadsdierentuinen bots je ruimtelijk al snel tegen limieten." In zijn masterthesis heeft hij het onder meer over de interne spanning tussen dierenwelzijn en de commerciële belangen van de zoo. Hij raadt kweekprogramma's af, omdat slechts twee tot vijf procent van de dieren nadien terug in het wild wordt uitgezet. "De pool is te klein, de mix te beperkt. We moeten ons afvragen of het niet zinvoller is om in te zetten op dieren in het wild in plaats van in gevangenschap. Daarom zie ik meer heil in reservaten." 

Van de grotere dierentuinen en wildparken tot een uitstap naar het Zwin of de lokale kinderboerderij. Mensen die naast de exotische diersoorten ook de inheemse soorten willen (her)ontdekken, komen in ons land zeker aan hun trekken. "Dat dierentuinen zich anders positioneren vind ik op zich positief. Alle mogelijke middelen zijn goed om de boodschap van biodiversiteit bekend te maken bij het grote publiek" besluit Leirs.