Experten: "Biodiversiteit gaat overal ter wereld achteruit. Zowel beleidsmakers als burgers moeten nu in actie schieten"

Volgens de deskundigen van IPBES - 'Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services - kent de aarde een "massale uitsterving" van soorten, de eerste sinds de verdwijning van de dinosaurussen ongeveer 65 miljoen jaar geleden, en de zesde in 500 miljoen jaar. "De gevolgen zijn dramatisch, zowel voor de economieën als de voedselveiligheid en de levenskwaliteit van de mens." 

Gedurende drie jaar werkten meer dan 550 vorsers op de synthese van de gegevens van ongeveer 10.000 wetenschappelijke publicaties. Het resulaat werd in vier rapporten over Amerika, Afrika, Azië-Stille Oceaan en Europa-Centraal-Azië gegoten. "In elke regio, met uitzondering van enkele positieve voorbeelden, gaan de biodiversiteit en de capaciteit van de natuur om bij te dragen tot het welzijn van de mens, achteruit of teniet door de druk op de habitat van de soorten, overexploitatie, het niet-duurzame gebruik van de natuurlijke rijkdommen, water- en luchtverontreiniging, de toename van invasieve soorten en de klimaatverandering", zegt de voorzitter van IPBES, Robert Watson.

Als de huidige trends zich verderzetten, zullen er in Amerika tegen 2050 vijftien procent minder planten en dieren zijn. Bijna een kwart van de onderzochte soorten, zijn bedreigd. Bijna twee derde van alle soorten gaan erop achteruit. Meer dan 20 procent van alle soorten kennen een sterke terugval.

De regio staat er bijzonder slecht voor. "Alle grote ecosystemen zijn bedreigd", zeggen de wetenschappers. Alle exploiteerbare visvoorraden voor de commerciële visvangst zullen tegen 2048 verdwenen zijn. Als er niets gebeurt zal de regio 45 procent van zijn biodiversiteit verliezen en ongeveer 90 procent van de koraalriffen.

28 procent van de diersoorten die enkel in Europa leven zijn met uitsterven bedreigd. De voorbije tien jaar is het beschikbare land voor planten en diersoorten met 42 procent teruggevallen. Sinds 1970 is het aantal watergebieden gehalveerd.

Afrika kan tegen 2100 ongeveer de helft van zijn vogel- en diersoorten verliezen. Dat is catastrofaal voor de Afrikaanse bevolking, van wie 60 procent afhangt van de natuurlijke hulpbronnen. 

Momenteel zijn al meer dan 20 procent van alle Afrikaanse soorten bedreigd of uitgestorven.

Tijdens het Platform gaat het over meer dan "beestjes", aldus Watson. "Het gaat over hoe we de aarde leefbaar houden voor mensen, omdat we voor ons voedsel, schoon water en de openbare gezondheid afhankelijk zijn van de biodiversiteit. Dit ondermijnt het welzijn over de hele planeet en bedreigt ons voedsel en ons water op lange termijn."

Wat er gebeurt is een neveneffect van een wereld die steeds rijker en steeds dichter bevolkt wordt, zegt de wetenschapper. Er is meer eten nodig, meer zuiver water, meer energie en meer land. De manier waarop onze samenleving dat heeft proberen te bereiken, gaat echter ten koste van de biodiversiteit. 

Cruciale habitats werden aan stukken gereten, uitheemse soorten nemen nieuwe plaatsen in, chemicaliën zijn schadelijk voor planten en dieren, watergebieden en mangroves die cruciaal zijn voor het opkuisen van de vervuiling verdwijnen en de zeeën zijn overbevist. De klimaatverandering wordt steeds erger en de klimaatopwarming zal de biodiversiteit binnenkort even hard treffen als alle andere problemen samen, licht Watson toe.

"We blijven ervoor kiezen om te lenen van de toekomst om vandaag goed te kunnen leven", zegt Jake Rice, hoofdwetenschapper van het Canadese departement voor visserij en oceanen, die meewerkte aan het rapport over Amerika.

De rapporten roepen unaniem tot actie op. "We moeten nu handelen om een einde te maken aan het niet-duurzame gebruik van natuurlijke hulpbronnen", schrijven de experts.

De wetenschappers pleiten voor beleidsmaatregelen, maar wijzen erop dat burgers ook zelf hun steentje kunnen bijdragen door minder energie en minder water te verbruiken en minder rood vlees te eten. "Een gebalanceerd dieet kan echt helpen", aldus Watson. "Er zijn veel dingen die je zelf kan doen."

Als de samenleving niet ingrijpt, zijn de vooruitzichten erg triest, maar het tij kan nog keren, aldus de wetenschapper. "Sommige soorten zijn bedreigd met uitsterving. Andere zullen terugvallen in aantal. Het zal een eenzamere plek worden in vergelijking met onze natuurlijke wereld. Het is een morele kwestie: hebben we als mensen het recht om hen te doen uitsterven?", zegt Watson.