“De Vlaamse overheid is te laks in de aanpak van de luchtvervuiling. Het moet kordater.” Met die woorden werd in januari het voornemen gelanceerd om Vlaanderen voor de rechter te slepen. Het was net bekend geworden dat het met de lucht­vervuiling nog erger is dan gedacht, en Vlaanderen zich in de alarmzone bevindt. Twee maanden later hebben Greenpeace en actiegroepen Ademloos en stRaten-generaal alles concreet gemaakt, door bij de rechtbank van eerste aanleg in Brussel een dubbele dagvaarding tegen de Vlaamse regering in te dienen.

De actiegroepen, die beide Antwerps zijn, klagen de kwaliteit van het luchtsaneringsplan voor hun regio aan. Greenpeace eist via een procedure in kort geding dan weer dat de Vlaamse overheid binnen de twee maanden met een nieuw Vlaams urgentieplan tegen luchtvervuiling komt. Het moet concrete maatregelen bevatten die de luchtvervuiling op korte termijn ­verbeteren, en deadlines waarbinnen die zullen worden uit­gevoerd. “Vooral de vervuiling door het dieselverkeer moet aan banden worden gelegd”, zegt Joeri Thijs, expert luchtkwaliteit bij Greenpeace. “Op lange termijn vragen we een verbod op infrastructuurplannen die de concentraties stikstofdioxide verder doen stijgen. Er is momenteel bijvoorbeeld een spitsstrookproject bezig, terwijl alle mobiliteitsexperten het erover eens zijn dat extra rijstroken enkel meer verkeer naar de wegen ­zuigen en dus de lucht verder vervuilen.”

Succesvolle precedenten

Greenpeace en de actiegroepen schatten hun slaagkansen hoog in. “Het lijkt ons niet meer dan logisch dat de rechter de overheid zal veroordelen”, zegt Joeri Thijs. “Zeker omdat momenteel plannen op tafel liggen die het probleem nog zullen verergeren in plaats van oplossen.”

Expert milieurecht Hendrik Schoukens (UGent) beaamt dat. “Op basis van verschillende succesvolle precedenten in onder meer Duitsland, Engeland en Brussel geloof ik dat de kaarten nooit eerder zo gunstig lagen, vooral omdat de grenswaarden voor stikstofdioxide stelselmatig worden overschreden. Ik vermoed dat de rechter de overheid zal veroordelen voor nalatigheid, en zal bevelen om meer meetstations te plaatsen en met een scherper plan tegen luchtvervuiling te komen.”

joeri thijsgreenpeace“Het lijkt ons logisch dat de rechter de overheid zal veroordelen. Zeker omdat plannen op tafel liggen die het probleem zullen verergeren in plaats van oplossen”

Toch is volgens Schoukens enig realisme nodig. “Dé vraag is of de rechter zal kunnen worden overtuigd om specifieke maatregelen op zo’n korte termijn op te leggen. Sommige rechters zullen terughoudend zijn op dat punt.”

Minister van Leefmilieu Joke Schauvliege liet gisteren via haar woordvoerder ­weten dat ze zich weinig zorgen maakt, onder andere omdat in Nederland een gelijkaardige ­actie tot niets heeft geleid. “Het klopt dat er een probleem is met de luchtkwaliteit, maar ze verbetert elk jaar. Het is ook meer dan enkel een Vlaamse materie.”