Ofwel 10 of meer procent overstromingen in het grootste deel van Vlaanderen, ofwel een investering van 3,4 miljard euro om die overstromingen tegen te gaan. Dat is waar we voor staan als we niets veranderen aan het tempo waarin we verkavelen.

De cijfers komen uit een studie van de rioleringen door de KU Leuven, in opdracht van Vlario, het overlegplatform en kenniscentrum voor rioleringen en de afvalwaterzuiveringssector in Vlaanderen. De onderzoekers bekeken verschillende scenario’s, gaande van business as usual – overal blijven bouwen – tot een perfecte uitvoering van het ­Beleidsplan Ruimte Vlaanderen, beter bekend als de betonstop.

Als Vlaanderen aan alle voornemens van dat plan voldoet – geen extra ruimte innemen ­tegen 2040 en de verharding drastisch beperken – zal de overheid 1,8 miljard minder moeten neertellen om overstromingen te voorkomen. Nog een andere belangrijke voorwaarde is dat iedereen de zogeheten ‘bronmaatregelen’ ter harte neemt: de verplichting om een regenput te installeren bij nieuw- of herbouw van een woning die meer dan 40 m² beslaat, en buffers om regenwater op te vangen bij andere vormen van verharding (zoals wegen).

‘In onze berekeningen hebben we overigens nog geen rekening gehouden met de gevolgen van de klimaatverandering’, zegt professor burgerlijke bouwkunde ­Patrick Willems (KU Leuven). ‘We mogen in de toekomst meer piek-regens en vaker periodes van grote droogte verwachten. Reden te meer om het plan tot uitvoering te brengen. In het verleden zijn waterbeheer en ruimtelijke ordening vaak te gescheiden aangepakt. Nu is er eindelijk een aanzet tot integrale aanpak. Niets veranderen is een onhoudbare situatie.’

Tussenscenario

In het Vlaanderen na de betonstop zullen we dichter bij elkaar wonen. Het ligt in de bedoeling om de ruimte intensiever te gebruiken, maar tegelijk ook in voldoende groen te voorzien om de situatie leefbaar te houden. In de studie werd bij wijze van oefening gekeken naar Merksem, een eerder stedelijke gemeente. Zonder betonstop zouden zowat alle open ruimtes opgevuld worden.

Met ­betonstop komt er alleen nieuwbouw en dus verharding bij aan de rand van de gemeente, dicht bij de nutsvoorzieningen. In het eerste geval zouden zich ‘sterk verspreide problemen’ voordoen: zowat overal kans op wateroverlast. Ook in een tussenscenario, waarbij het beleidsplan halfslachtig wordt opgevolgd, is het risico op overstromingen aanzienlijk groter.