Onderzoekers ontdekken mysterieuze sporen van meer dan miljoen mensen in 'onbewoonde' Amazonegebieden

Archeologen hebben met behulp van satellietbeelden tientallen sites gelokaliseerd in het voorheen ononderzochte gebied van het bovenste Tapajos Basin van de Amazone in wat de huidige Braziliaanse provincie Mato Grosso is. De nederzettingen variëren van kleine gehuchtjes met een doorsnede van slechts 30 meter tot sites van wel 19 hectare. 

Ze vonden er niet alleen resten van versterkte dorpen, maar ook 81 mysterieuze geogliefen. Dat zijn door mensen gemaakte greppels in het landschap die vanuit de lucht gezien een vierkante, ronde of zelfs hexagonale vorm hebben. De functie ervan is nog steeds onbekend. Mogelijk werden ze voor ceremoniële doeleinden aangelegd.

Volgens de wetenschappers zullen de nieuwe bevindingen helpen om te ontrafelen hoe de Amazone er uitzag voordat de Europeanen arriveerden.

"Het is een misvatting dat de Amazone een ongerept gebied was, quasi onaangeroerd door mensen en enkel de thuisbasis van verspreide nomadische gemeenschappen", verklaart onderzoeker Jonas Gregorio de Souza van de Universiteit van Exeter. 

In het wetenschappelijke tijdschrift 'Nature Communications', leggen de Souza en zijn collega's uit hoe de sites - die kwamen bloot te liggen na ontbossing - voor het eerst werden ontdekt aan de hand van satellietbeelden van het gebied. En hoe ze blijk geven van menselijke activiteit doordat de grond is bewerkt. Zo troffen ze aangelegde platformen aan waarop huizen zouden hebben gestaan. En ook stukken keramiek en gepolijste stenen bijlen die men heeft kunnen dateren tussen 1410 en 1460 na Christus.

De Souza zegt dat de resultaten opwindend zijn omdat de ontdekte nederzettingen werden aangetroffen in de buurt van kleine stroompjes, kreken en bronnen, wat het idee versterkt dat mensen zich niet alleen op vruchtbare stroken langs grote rivieren vestigden zoals in het verleden veelal werd aangenomen.

"Het idee was dat in de gebieden die verder van de grote rivieren liggen, de populaties wellicht kleiner waren en ze een verwaarloosbare impact hadden op de omgeving", stelt de Souza. "We hebben nu aangetoond dat deze regio's in het verleden ook behoorlijk grote populaties herbergden."

Maar, voegde de Souza eraan toe, de komst van de Europeanen eiste snel zijn tol. "We weten dat ziektes zich veel sneller verspreiden dan mensen en waarschijnlijk was deze populatie al verzwakt door ziektes die Europeanen hadden meegebracht, nog voordat de Europeanen dit gebied bezochten ," meent hij. Toen de Portugezen er zich vestigden, kwam daar bovenop nog de slavernij en geweld tegen de oorspronkelijke bewoners.

Op basis van hun vondsten concluderen de onderzoekers dat dit zuidelijke deel van de Amazone tussen 1250 en 1500 continu bewoond was. In totaal zouden in het gebied tussen de 1.000 en 1.500 dorpjes hebben gelegen, waarvan 60 procent nog ontdekt moet worden. De archeologen hebben dus nog heel wat werk voor de boeg.