Waarom is de F-35 de meest waarschijnlijke opvolger van de F-16? 

Uit werkdocumenten blijkt dat er op het kabinet van minister van Defensie Vandeput sinds 2015 een voorkeur leeft voor een gevechtsvliegtuig van de vijfde generatie. Dat zijn ook de woorden die de vliegtuigfabrikant van de F-35, Lockheed Martin, gebruikt om het gevechtsvliegtuig te omschrijven.

Opvallend daarbij is dat deze woorden in de finale teksten niet weerhouden zijn. Met "vijfde generatie" wordt bedoeld dat het toestel onder meer uitgerust is met "stealth capaciteiten". Dat betekent dat de F-35 onder de radar kan blijven wanneer hij vijandelijk gebied nadert. De Eurofighter Typhoon kan dit snufje niet aanbieden.

Waarom zou de keuze voor de F-35 interessant zijn voor België? “Een belangrijke reden om voor dit gevechtsvliegtuig te kiezen is omdat gelijkaardige partners zoals Nederland, Denemarken en Noorwegen dat ook doen.  België wisselt de luchtbewaking van het luchtruim van de Benelux af met Nederland. Die samenwerking drukt de onderhoudskosten. Als België gaat voor de Eurofighter Typhoon, ga je een samenwerking aan met een land als Duitsland of het Verenigd Koninkrijk. Voor België zijn dat minder interessante partners, omdat zij andere missies uitvoeren. Een andere motivering bij een mogelijke keuze voor de F-35 is de deelname aan een internationaal programma met landen als de VS, Turkije en Zuid-Korea”, zegt VRT-NWS defensiespecialist Jens Franssen.

Afgelopen weekend stelde ex-kolonel Roger Housen nog vragen bij de noodzaak van de F-35. "Als we vanaf dag 1 met de VS vijandelijk luchtruim moeten binnendringen, hebben we "stealth" zoals met de dure F-35 nodig, als we dat vanaf dag 5 of later doen, is dat niet zo en kan dat ook met goedkopere en oudere toestellen."  Een bedenking die ook VRT-journalist Jens Franssen deelt. "Uiteindelijk hangt het er vanaf wat je wil. Wat zijn de scenario’s? Als je ervoor kiest om vliegtuigen in te zetten om te patrouilleren in Irak of Afghanistan is het waarschijnlijk minder interessant om voor de ‘stealthcapaciteiten’ van de F-35 te kiezen. Die hebben daar weinig nut.”

Is een keuze voor zowel F-16-toestellen aangevuld met een beperkt aantal F-35's dan geen optie? "Financieel is het voor een land als België quasi onbetaalbaar om verschillende toestellen te bezitten en te onderhouden. Grote landen zoals Groot-Brittannië kunnen dat wel, omdat zij een groter budget hebben."

Oorspronkelijk was het de bedoeling om de keuze voor de opvolger van de F-16 bekend te maken op de volgende NAVO-top van 11 juli in Brussel, maar minister Vandeput wil zichzelf geen deadline opleggen. "Het is de vraag of langer wachten op nieuw toestel verstandig is. Veel landen verwijten België een free-rider te zijn. België geniet mee van de veiligheid van de NAVO, maar wil er niet voor betalen", aldus Jens Franssen.