Goede week? Dan spelen we de opera "Parsifal". En we streamen hem gratis op Pasen

De opera "Parsifal" is de laatste die Richard Wagner schreef. Hij zit vol verwijzingen naar de christelijke traditie. Zo speelt de kelk van het Laatste Avondmaal waarin nadien het bloed van Christus is opgevangen een rol in het verhaal, en ook de speer waarmee Christus aan het kruis werd verwond. De derde en laatste akte speelt zich af op Goede Vrijdag.

Bovendien vertelt Wagner in zijn autobiografie dat het idee voor de opera hem inviel op een zonnige Goede Vrijdag in 1857, toen hij op vakantie was in de buurt van Zwitserse Zürich. (Zijn vrouw Cosima zou later beweren dat het hier eigenlijk om een dichterlijke vrijheid van Wagner ging.)

"Parsifal" lag Wagner na aan het hart. Zozeer dat hij die opera enkel wilde laten opvoeren in zijn eigen "Festspielhaus" in Bayreuth zodat niemand daarbuiten afbreuk kon doen aan zijn visie op het werk (en ook wel om zijn nabestaanden na zijn dood van een inkomen te voorzien.) Pas in 1914, dus 32 jaar na de dood van Wagner, werd die beperking opgeheven - al hadden een aantal operahuizen zich daar ondertussen niets van aangetrokken.

In hetzelfde jaar 1914 zette de Opera van Antwerpen "Parsifal" op het programma, nog net voor de Eerste Wereldoorlog. Vanaf 1926 werd het een speciale traditie om deze opera in de week voor Pasen op te voeren, met één uitzondering: het laatste oorlogsjaar 1945. Een jaar eerder was er op Cinema Rex vlakbij het operagebouw een Duitse V2-raket gevallen, die 567 dodelijke slachtoffers maakte.

De jaarlijkse traditie om Parsifal in de Goede Week te programmeren begon op den duur toch te wegen en zat frisse nieuwe ensceneringen een beetje in de weg. Toen Marc Clémeur in 1989 aantrad als intendant van de Vlaamse Opera, schafte hij de obligate opvoering af.

Maar in 2013 - het jaar van de 200ste verjaardag van Richard Wagner - ging een nieuwe productie van "Parsifal" in première in Antwerpen, in een regie van de Duitse Tatjana Gürbaca. Die was zo baanbrekend dat ze de International Opera Award for Best Wagner Anniversary production won. Ze werd door het gerenommeerde vaktijdschrift "Opernwelt" ook uitgeroepen tot beste productie van het seizoen 2012- 2013 en Tatjana zelf werd uitgeroepen als beste regisseur van dat seizoen.

Het is deze productie die nu sinds 18 maart hernomen wordt door Opera Vlaanderen, en die dus opnieuw in de Goede Week te zien is. De matinee van zondag 1 april, Paasdag, wordt vanuit Opera Antwerpen om 15u ook live gestreamd op het streamingplatform Opera Vision. De opname is gratis te bekijken en blijft de hele maand april ter beschikking.

Het verhaal van de vijf uur durende opera is niet eenduidig en staat dan ook open voor veel interpretaties. Het gaat onder meer over de innerlijke zoektocht naar een zinvol en zuiver leven, de moed om verleidingen en het kwade te weerstaan, en het belang van compassie of mededogen - een begrip ontleend aan de boeddhistische traditie. 

Wagner schreef naast de muziek ook de tekst van de opera. Hij roept twee tegengestelde werelden op : een spirituele gemeenschap verzameld rond de mysterieuze Graal, en daartegenover de wereld van de verstoten Klingsor, waar alles om lichamelijkheid draait. Tatjana Gürbaca ziet Wagners laatste muziekdrama als een eindspel tussen twee werelden in crisis.

Ook al zijn de Graalgemeenschap en Klingsors wereld gescheiden, ze blijven ook op noodlottige wijze met elkaar verbonden via Kundry, een wilde vrouw die in beide werelden dient. Alle heil zal moeten komen van de jonge Parsifal, een "reine dwaas" in wie men de redder van de Graalgemeenschap en de nieuwe Graalkoning ziet.