OPINIE: "Artsen beloven nooit iemand schade te berokkenen, hoe kan je de gevolgen van genitale verminking nog beargumenteren wanneer uitgerekend zij de praktijk uitvoeren?"

Voor GAMS België, een gespecialiseerde organisatie die zich inzet tegen vrouwelijke genitale verminking, komt de vaststelling van Van Impe niet meteen als een verrassing. Wij weten dat de vraag naar genitale verminkingen binnen Belgisch grondgebied bestaat en vermoedden dat hier een aanbod voor gecreëerd werd, ondanks dat de praktijk bij wet verboden is. Waar een vraag is, wordt meestal een antwoord gevonden. Wanneer artsen overgaan tot het uitvoeren van de praktijk, gebeurt dit vaak uit een gebrek aan inzicht in de complexiteit van het thema.

De medicalisering van vrouwenbesnijdenis is namelijk op verschillende vlakken problematisch. Alle vormen kunnen namelijk nefaste gevolgen hebben voor de lichamelijke en mentale gezondheid van de vrouw. Het idee dat dat de zogenaamd ‘mildere’ vormen van vrouwenbesnijdenis mildere gevolgen zouden hebben, klopt niet. Het ontstaan van bloedingen, bijvoorbeeld, heb je ook als medisch deskundige nooit helemaal onder controle. Het verhaal van Mayar Mohamed Moussa, die stierf in 2016 nadat ze VGV had ondergaan in een Egyptisch ziekenhuis, is een duidelijk voorbeeld. Ook op lange termijn zijn de vorming van overtollig littekenweefsel, abcessen, seksuele moeilijkheden, enz. niet te voorspellen.

Laat ons bovendien ook niet vergeten dat genitale verminking een schending is van de mensenrechten en een duidelijke vorm van gendergerelateerd geweld. Het heeft mede als doel het gedrag en de seksualiteit van vrouwen te controleren. Besnijdenis wordt als een soort waarborg gezien voor de maagdelijkheid tot het huwelijk en tot ‘zedig’ gedrag. Dergelijke vormen van geweld komen voor in alle patriarchale samenlevingen. Door vrouwelijke genitale verminking te medicaliseren, kan deze onderliggende gedachte blijven bestaan en wordt deze vorm van gendergebonden geweld geïnstitutionaliseerd.

Ten slotte wordt genitale verminking meestal uitgevoerd op jonge kinderen, zonder rekening te houden met hun instemming. Maar zelfs wanneer de praktijk uitgevoerd wordt met instemming van de betrokkene, is de sociale druk zo groot dat de vrijwilligheid van dergelijke toestemming sterk in vraag gesteld dient te worden. Medicalisering lost dit probleem niet op, integendeel.

Medicalisering maakt de sensibilisering tegen vrouwenbesnijdenis ingewikkelder. Artsen beloven, volgens de Eed van Hippocrates, nooit iemand schade te zullen berokkenen. Maar hoe kan je de nefaste gevolgen van genitale verminking nog beargumenteren wanneer uitgerekend artsen de praktijk uitvoeren? De boodschap van activisten riskeert in dit geval als ongeloofwaardig te worden beschouwd.

Artsen hebben als taak zorg te dragen voor de gezondheid van personen. Zij hebben ook het mandaat om de patiënt te informeren over hun gezondheid. Sensibiliseren omtrent praktijken die schadelijk zijn, vormt hier een deel van. Vanuit hun expertise zijn gezondheidsdeskundigen bij uitstek een van de partijen die de strijd tegen vrouwelijke genitale verminking kracht bij kunnen zetten.

In plaats van in te gaan op de vraag genitale verminking uit te voeren, roept GAMS België artsen dan ook op om hun preventieve rol ten volle op te nemen. Om te weten hoe ze dit het best doen, staan gespecialiseerde organisaties klaar om te ondersteunen en mee te denken.

Recent onderzoek toont aan dat, binnen België, de meeste personen die te maken krijgen met VGV in Vlaanderen verblijven. Desondanks kampen de organisaties die zich inzetten voor de preventie van de praktijk met groot tekort aan werkingsmiddelen. Om te vermijden dat vrouwenbesnijdenis in België verdergezet zou worden, moeten professionals op het terrein en betrokken personen voldoende begeleiding krijgen. Om dit te kunnen garanderen, hebben gespecialiseerde organisaties nood aan structurele en voldoende werkingsmiddelen.