Zeldzame dinosaurusafdrukken gevonden op Schotse eiland Skye

Tientallen purperen en bruine zeeslakken en schaalhorens hebben op het Schotse eiland Skye een thuis gevonden in een tamelijk onorthodoxe plaats: de met water gevulde, fossiele afdrukken die dinosaurussen er zo'n 170 miljoen jaar geleden achtergelaten hebben. 

Minstens twee soorten dino's hebben de afdrukken achtergelaten. Grote, afgeronde afdrukken met sporen van tenen en klauwen behoorden waarschijnlijk toe aan sauropoden, vierbenige planteneters met lange nekken en staarten, terwijl kleinere pootafdrukken met drie tenen en klauwen waarschijnlijk het werk waren van tweebenige, vleesetende theropoden, waartoe ook de Tyrannosaurus rex en de Velociraptor behoren. Maar die verschijnen pas zo'n 100 miljoen jaar later op het toneel.

De afdrukken zijn gemaakt in wat toen de bodem was van een modderige, ondiepe lagune op de huidige noord-oostelijke kust van Skye. Schotland was 170 miljoen jaar geleden veel warmer dan nu, het klimaat moet meer op dat van Florida nu geleken hebben, en het lag ook dichter naar de evenaar toe. 

De pootafdrukken zijn een zeldzame vondst, en niet alleen omdat ze tonen dat deze dinosaurussen zich thuis voelden in de ondiepe wateren van de lagune die 170 miljoen jaar op die plaats te vinden was. Ze zijn belangrijk omdat ze stammen uit de Midden-Jura-periode, een tijdperk dat wereldwijd slechts weinig fossielen heeft nagelaten. 

"Fossielen uit dit tijdperk zijn gewoon super-zeldzaam", zo zei Steve Brusatte aan Live Science. "Sommige periodes laten een hele boel fossielen na, en andere zijn zo goed als kaal. Het zijn de grillen van de geologie." Brusatte is een paleontoloog aan de University of Edinburgh in Schotland, en een van de onderzoekers in het team dat de vondst beschreven heeft. 

Onderzoeker Davide Foffa, een doctoraatsstudent aan de School of Geosciences aan de University of Edinburgh, vond de site met de afdrukken in april 2016 tijdens een jaarlijks verblijf op Skye voor veldwerk. De plek staat bekend als "Rubna nam Brathairean",  Gaelisch voor "Brothers' Point". 

De afdrukken waren moeilijk te bestuderen omdat ze bloot staan aan de getijden, verwering en veranderingen in het landschap. Desondanks konden de onderzoekers twee paden met afdrukken identificeren, naast vele geïsoleerde afdrukken. 

De onderzoekers gebruikten drone-foto's om een kaart van de site op te stellen, en bijkomende foto's werden verzameld met twee met elkaar verbonden camera's en aangepaste software om een model te maken van de afdrukken. 

Alles bij elkaar vonden de paleontologen een 50-tal afdrukken, waarvan de meeste nagelaten werden door de sauropoden met de lange nekken. Die dinosaurussen hadden waarschijnlijk een schofthoogte van zo'n twee meter, waren zo'n 15 meter lang en wogen meer dan 9 ton. Een aantal van hen liet afdrukken na die wel 70 centimeter lang waren. 

De vleesetende theropoden die op de site afdrukken hebben achtergelaten, waren waarschijnlijk zo'n 6 meter lang, en wogen tot een ton. De grootste drietenige pootafdruk van een theropode die gevonden is, was 53 centimeter lang. 

De afdrukken zijn gefossiliseerd dankzij de "lage energie omgeving" van de lagune waarin ze gemaakt zijn, zei de leider van de studie, Paige dePolo. dePolo is een master-student paleontologie en geobiologie aan de University of Edinburgh.

De vondst maakt deel uit van een groeiend aantal sites die aantonen dat heel wat sauropoden rondploeterden in ondiepe lagunes. In 2015 vonden Brusatte en zijn collega's honderden pootafdrukken van dinosaurussen in een andere, iets jongere lagune op Skye, die bekend staat als de Duntulm track site. Andere onderzoekers hebben ook sporen van sauropoden gevonden in mariene sedimenten en sedimenten uit lagunes in Portugal, Australië en Mexico, zo zei dePolo aan Live Science. 

Ook vleesetende dinosaurussen ploeterden blijkbaar rond in de lagune, zo voegde Brusatte daar aan toe. 

"De site met de afdrukken is de tweede ontdekking van pootafdrukken van sauropoden op Skye. Ze werd gevonden in rotsen die iets ouder zijn dan de afdrukken die eerder werden gevonden in Duntulm op het eiland, en ze toont de aanwezigheid aan van sauropoden in dit deel van de wereld over een langere periode dan we tot hiertoe wisten", zo zei dePolo aan Phys.org. "Deze site is een nuttige bouwsteen die ons toelaat een duidelijker beeld te schetsen van welke dinosaurussen er waren op Skye in het Midden-Jura."   

Het is niet duidelijk welke soort dinosaurus de afdrukken gemaakt heeft. Maar gefossiliseerde afdrukken, net als fossiele dieren, krijgen wetenschappelijke namen. De afdrukken van de sauropoden zijn waarschijnlijk Breviparopus, een type afdruk dat ook gevonden wordt op andere sites, volgens de onderzoekers. 

De theropode-afdrukken zijn waarschijnlijk die van Eubrontes, die ook op andere sites gevonden zijn. Het is een uitdaging om te zeggen welke vleesetende dinosaurus de Eubrontes heeft nagelaten, maar misschien was het Megalosaurus, waarvan skeletten uit het Midden-Jura in Engeland gevonden zijn, zo zei Brusatte. 

"Hoe meer we naar het eiland Skye kijken, hoe meer dinosaurus-afdrukken we vinden", zei Brusatte aan Phys.org. "Deze nieuwe site legt twee verschillende types van dinosaurussen vast - langnekkige neven van Brontosaurus, en neven met scherpe tanden van T. rex - die rondhangen in een ondiepe lagune, in de tijd toen Schotland nog veel warmer was dan nu, en de dinosaurussen begonnen aan hun mars naar werelddominantie."

De studie over de afdrukken op Skye is gepubliceerd in het "Scottish Journal of Geology".