Hoe je in de supermarkt de afvalberg al kunt verkleinen
Wie zaterdag rondvliegend plastic had verwacht in de Delhaize op de Brusselse Anspachlaan, kwam bedrogen uit. De 'aanvallers' van de eerste Plastic Attack spoorden klanten op sympathieke wijze aan om aankopen van hun kunststoffen verpakking te ontdoen. Dat leidde onder meer tot geplette frangipanekoekjes.
"Vous desirez un sac?" De handen van de caissière aan kassa 6 glijden bijna automatisch af naar het hoopje stevige plastic zakken van Delhaize wanneer we afrekenen. Plots beseft ze hoe laat het is: zaterdag, 13.48 uur. Nog 12 minuten voor de aangekondigde Plastic Attack op de Anspachlaan.
Bij Delhaize zijn ze goed voorbereid op de komst van 281 actievoerders die het Facebook-evenement belooft. In de inkomhal delen twee medewerkers stoffen zakjes uit. De habitués aan de ingang op de hoek worden voor deze ene keer verzocht om ergens anders hun kartonnen bekertje uit te stallen in de hoop wat wisselgeld te vangen. Hun plaats wordt ingenomen door twee grote dozen waarin klanten overtollige verpakkingen kunnen deponeren.
Broccoli met een extra vliesje, vlootjes waarin zes tomaten liggen te blinken: ze dragen allemaal bij tot de afvalberg
"Wanneer begint de aanval? We moesten hier toch om twee uur zijn", zegt een jongeman die staat te popelen om alle producten in een collectieve aanval van hun P-jasje te ontdoen. Ook het bataljon journalisten verraadt dat er iets staat te gebeuren. Een dame tikt ons op de schouder: "Welke wereldster gaat er hier buitenkomen?"
Bosje bloemen
Geen wereldster vandaag, wel een superslechterik, in de vorm van plastic. Plastic Attack wil consumenten en winkels bewust maken van de overtollige verpakkingen die we bij het winkelen mee naar huis zeulen.
Denk aan broccoli met een extra vliesje, aan rijstkoeken die naast de grote verpakking nog eens per drie gesorteerd worden of aan vlootjes waarin zes tomaten liggen te blinken. Die dragen allemaal bij tot de 141 kilogram afval die we elk jaar in de vuilnisbak gooien.
Iedereen is het erover eens dat we die afvalberg moeten verkleinen. "Samen kunnen we druk zetten op winkelketens om minder plastic te gebruiken", zegt initiatiefnemer Erwin Groenendijk, die zich liet inspireren door een gelijkaardig initiatief in het Verenigd Koninkrijk.
De 'aanval' is dus vooral gericht op het plastic, niet op winkelketens. Om dat duidelijk te maken overhandigt Groenendijk een – plasticvrije – bos bloemen aan Delhaize-woordvoerder Roel Dekelver. "Kunnen we nog een tafel krijgen? Dat maakt het uitpakken een stuk makkelijker."
Ideale wereld
Dominique Liegeois en Enrique Jara Lopez winkelen normaal niet in de Anspachlaan. Daarvoor is deze Delhaize te veel een shop & go, waardoor er gemiddeld nog meer plastic rond producten hangt dan normaal. "We vinden dit een fantastisch initiatief. Wij kopen enkel producten waar geen plastic rondhangt."
Deze keer mocht het dus wel, om een statement te maken. Wafeltjes, sinaasappelen en Galak-chocolade. In een tweede zak zitten ook nog wat flessen fruitsap verstopt. "Ik weet het", zegt Lopez lachend, "ook plastic, maar dat kan ik hier niet achterlaten. Het is zo lekker. Ik heb geen glazen flessen bij."
'No More Plastic', prijkt er op de banner van Anamaria Olaru. Ze spreekt de hele namiddag mensen aan om hen uit te leggen dat we het grootste deel van het plastic dat we kopen in de winkel mogen achterlaten. "In een ideale wereld ga je winkelen gewapend met stoffen zakjes en potjes. Deze actie kan helpen om mensen daarop attent te maken."
De 'aanval' is vooral gericht op het plastic, niet op winkelketens
Wie plasticloos wil winkelen, bereidt zich trouwens best voor, bewijst Eline Vermoessen. Uit enthousiasme stopte ze haar appels en de frangipanekoekjes in dezelfde zak. Een dik halfuur later stelt ze vast dat daar een soort verse crumble is ontstaan. "Volgende keer beter", lacht ze.
50.000 ton
Ook actrice Maaike Neuville is voor Plastic Attack nog eens vanuit Schaarbeek naar het centrum van Brussel afgezakt. "Ik winkel meestal in biowinkels of in de Colruyt. In die eerste is al meer aandacht voor minder of afbreekbare verpakkingen. En in bulk neem je sowieso minder plastic mee. Dankzij deze actie weet ik nu dat het eigenlijk beter is om die overtollige verpakkingen achter te laten. Die worden gerecycleerd."
Niet slecht, zeker als je weet dat China sinds eind vorig jaar ons plastic afval niet meer wil. In december 2017 liet de OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij) nog weten dat er zo'n op 40.000 à 50.000 ton in Vlaanderen opgeslagen ligt. En niemand wil het op zijn geweten om dat in een verbrandingsoven te gooien.
Of de 281 actievoerders die zich op Facebook hadden aangemeld ook effectief zijn afgezakt naar de Delhaize op de Anspachlaan, lijkt sterk. Maar dat doet er volgens Groenendijk niet toe. "We mikken op bewustwording, en daar kan alle media-aandacht mee helpen. En dat is goed gelukt." De komende weken volgen er nog 'aanvallen' in Gent, Antwerpen en een resem andere Vlaamse steden.
Delhaize-woordvoerder Roel Dekelver grijpt het persmoment dankbaar aan om te vertellen dat er al veel inspanningen gebeuren in de strijd tegen de plastieken vijand: "Delhaize wil ook dat er minder plastic verpakkingen zijn. We recycleren nu al 75 procent van het plastic."