Jeff Koons' kunstwerk aan stukken: de scherven mogen terug naar New York
De scherven van Jeff Koons' kapotgevallen Gazing Ball zijn weer onderweg naar diens atelier in New York. Ook een kapot kunstwerk dient immers retour gezonden. Of men in New York erg treurig is als de scherven worden uitgepakt, valt te betwijfelen. Een reservebal ligt hoogstwaarschijnlijk klaar.
Bij de Nieuwe Kerk in Amsterdam is men een dag later nog ‘behoorlijk van slag’, vertelt woordvoerder Martijn van Schieveen. Er klonk een ‘pats’ toen de bal barstte, die was gemonteerd op een nagemaakt renaissanceschilderij. Inmiddels wordt onderzocht hoe het precies mis heeft kunnen gaan. Gastconservator Gijs van Tuijl, die eerder het Stedelijk Museum in Amsterdam leidde, noemt de situatie "ontzettend vervelend".
Bij eerdere edities van de reeks Meesterwerken werden de kunstwerken in een gesloten glazen vitrine getoond. Zo waren de werken van Andy Warhol, Francis Bacon en El Greco veilig. Van Tuijl: "Daar hebben we het met Jeff ook over gehad. Maar dan gaat het effect van dit werk verloren." Het persbericht van de Nieuwe Kerk beloofde juist een "totaal nieuwe verbinding met het werk".
'Wie raakt nou een spiegel aan?'
In overleg met Koons was er permanent een beveiliger bij het kunstwerk. Van Schieveen: "Er zijn de afgelopen weken wel vaker bezoekers aangesproken die te dichtbij kwamen. Dat gebeurde nu ook, alleen was het nu in een split second gebeurd." Wat iemand ertoe drijft de bal aan te willen raken, begrijpt Van Tuijl niet: "Wie raakt nou een spiegel aan? Ik vind het heel raar. Het kan niet, het hoort niet en het mag niet." Van Tuijl werkt nog aan zijn selectie voor komende edities Meesterwerken. Hij verwacht niet dat dit voorval potentiële bruikleengevers afschrikt: "Voortaan gebruiken we gewoon weer glazen boxen."
Het kunstwerk Gazing Ball kwam vers uit het atelier van de Amerikaanse kunstenaar. Daar is de hele serie Gazing Balls, tientallen reproducties van bekende schilderijen plús blauwe bal, door zijn assistenten gefabriceerd. Het kunstwerk dat in de Nieuwe Kerk werd geëxposeerd, was nog niet verkocht, dus de bruikleengever is Koons zelf. Diens verzekeraar wordt van de schade op de hoogte gebracht.
Hoe de kunstenaar zich over het verlies voelt, weer het museum niet
Het zou kunnen dat de schade meevalt, ondanks het feit dat de verzekeringswaarde van het gehele kunstwerk waarschijnlijk in de miljoenen loopt. Van Tuijl, die Koons in zijn atelier bezocht, weet dat er ‘reservebollen’ zijn. Aan de Volkskrant vertelde Koons eerder dat hij de ballen bij een Amerikaanse glasfabriek liet maken. Het schilderij zelf zou veel kostbaarder zijn om te restaureren. Het gaat om een exacte kopie van Perugino’s altaarstuk Madonna en kind met vier heiligen (1500-1501).
Lees ook: Selfies, losse veters en nieuwsgierigheid: de natuurlijke vijanden van museumkunst (+)
Met het atelier van Koons heeft de Nieuwe Kerk inmiddels uitgebreid contact over de schade. Hoe de kunstenaar zich over het verlies voelt, weet Van Schieveen niet. Toen eind 2016 een porseleinen schaal van Koons kapotviel op een designbeurs in Miami reageerde de kunstenaar redelijk laconiek in tijdschrift Vanity Fair: "Het is niet het einde van de wereld."
Die schaal zou hij opnieuw maken. Dat betekent volgens Van Tuijl niet dat er niets is te betreuren aan het voorval: "Ik zie dit ook artistiek. Er is een stuk geluk stukgegaan. Dat is zijn doel, om geluk aan de mensen te brengen."