Professor Jan Wouters: "Ik denk dat de VS, in samen­spraak met Frankrijk, militaire actie in Syrië voorbereidt"

De grootmachten bespraken in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties de optie om een nieuwe en onafhankelijke organisatie op te richten die de gifgasaanvallen in Syrië zou onderzoeken en ook zou vaststellen wie er verantwoordelijk voor is. De VS en de westerse landen wijzen in de richting van president Bashar al-Assad, maar het Syrische regime en bondgenoot Rusland ontkennen.

Dat de Veiligheidsraad er niet uit zou komen, lag in de lijn van de verwachtingen, legt professor Wouters uit in "De ochtend" op Radio 1. "Het was te denken dat er een grote polarisatie zou zijn tussen enerzijds Rusland en anderzijds de VS en een aantal bondgenoten. Dat zie je ook in de uitkomst van de stemresultaten. De twee Russische voorstellen zijn onvoldoende gesteund, Amerika hoefde zelfs zijn vetorecht niet te gebruiken."

"Het Amerikaanse voorstel (de oprichting van een onafhankelijk VN-onderzoeksorgaan naar het gebruik van chemische wapens, nvdr) kreeg steun van 12 landen. Alleen het Russische veto heeft dat verhinderd, China onthield zich en ook Bolivia stemde tegen, maar dat is een tijdelijk lid van de raad."

Ook in november vorig jaar heeft Rusland in de Veiligheidsraad al tegen de vernieuwing van het mandaat van de bestaande onderzoekscommissie gestemd. "Dat werd toen al heel slecht ontvangen", gaat Wouters verder.  "Nu is het opnieuw zo dat Rusland alleen akkoord zou kunnen gaan met een commisie die niet echt onafhankelijk zou kunnen zijn (Rusland wil zelf experten kunnen benoemen) of met een onderzoek van een internationale instelling, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens (OPCW), die ook niet tot conclusies zou mogen komen. Die zou alleen maar feitelijke vaststellingen mogen maken."

Ook twee Russische voorstellen zijn afgeschoten in de Veiligheidsraad. "Momenteel komt er dus helemaal niets. Rusland gaat tamelijk schaamteloos om met zijn vetorecht. Alleen al in het Syrië-dossier heeft Rusland al 12 keer zijn vetorecht gebruikt, 6 keer in de context van chemische aanvallen en dat zegt toch wel wat. "

Het lijkt erop dat de VS nu wel militaire actie zal ondernemen in Syrië. Na een gelijkaardige aanval vorig jaar voerden de Amerikanen een raid uit op een Syrische luchtmachtbasis. Waarnemers achten het waarschijnlijk dat er een van de volgende dagen een vergelijkbare actie komt. "De VS heeft de Veiligheidsraad zijn rol laten spelen", zegt Wouters. "Maar de VS wist al lang dat de Veiligheidsraad op niets zou uitdraaien. Momenteel zijn ze druk bezig iets voor te bereiden, ik denk in nauwe samenspraak met hun bondgenoten en met name Frankrijk." 

De Franse president Macron volgt de lijn van zijn voorganger François Hollande. "In 2014 had Obama al gezegd dat het gebruik van chemische wapens in Syrië voor hem een "rode lijn" zou zijn.  Er is toen een chemische aanval geweest, maar Obama heeft toen op het laatste moment zijn staart ingetrokken. Ik denk dat Frankrijk hier lessen uit getrokken heeft. Ik denk dat Macron zal samenwerken met de VS, als er militair zal worden opgetreden."

Op de vraag of een aanval van de VS en zijn bondgenoten juridisch verantwoord kan worden, antwoordt professor Wouters bevestigend. "Er zijn maar twee manieren waarop je geweld mag gebruiken. De eerste is: je hebt toestemming van de Veiligheidsraad, dat is hier natuurlijk niet het geval. En de tweede is zelfverdediging, wanneer je wordt aangevallen. Je zou zeggen: Amerika is toch niet aangevallen. Maar sinds de terroristische aanvallen van 2001 hebben ze dat zelfverdedigingsrecht steeds meer opengetrokken. Ze zullen waarschijnlijk argumenteren dat ze mogen optreden als vergelding voor de chemische aanval die gezien wordt als oorlogsmisdaad."