Vrije beroepen zijn te veel beschermd: "Er is te weinig concurrentie"

"Sommige van de professionele diensten zijn in België sterk gereguleerd om de kwaliteit te waarborgen", zegt Peter Van Herreweghe, hoofd van het Prijzenobservatorium van de federale overheidsdienst Economie. "Maar de vraag is of de marktbescherming nog in verhouding staat tot de mogelijk nadelige effecten. Sommige van die diensten zijn weinig dynamisch en efficiënt, terwijl ze wel hoge marges realiseren."

Zowel voor architecten en boekhouders als voor juridische diensten (advocaten, gerechtsdeurwaarders en notarissen) ligt het ondernemingsverloop systematisch lager dan in de ons omringende landen. Er treden verhoudingsgewijs minder nieuwe bedrijven toe en er worden er minder uit de markt gedreven. Zeker bij boekhoudkundige beroepen is die economische stilstand duidelijk voelbaar. Het percentage nieuwkomers (2 procent) lag er in de periode 2008 tot 2015 drie keer lager dan het Europese gemiddelde.

Uit de verschillende indicatoren van het Prijzenobservatorium komt België naar voren als een land met meer marktbescherming dan in onze buurlanden. Nochtans kwam de Europese Commissie in eerder onderzoek al tot de vaststelling dat minder reglementering leidt tot meer marktdynamiek, meer concurrentie en efficiëntere bedrijven.

De Federatie Vrije Beroepen, een onderdeel van de ondernemersorganisatie Unizo, reageert donderdag verbaasd op de resultaten van het onderzoek. "Dit verhaal klopt gewoon niet", zo klinkt het. Er wordt onder meer geschermd met de cijfers die de organisatie zelf verzamelde over het aantal starters. 

"Zo groeide bijvoorbeeld het aantal dierenartsen met 15 procent, het aantal architecten met 22 procent en de hoeveelheid advocaten met 23 procent", zegt de federatie. "Heel wat advocaten, dierenartsen, architecten, ... hebben het daardoor moeilijk om rond te komen. In deze context moeten we ons durven afvragen of de toegang tot al die vrije beroepen niet net 'te makkelijk' in plaats van 'te moeilijk' is."

"Als bepaalde regels, formaliteiten en procedures te rigide zouden zijn, moeten en kunnen die worden herbekeken. Maar beweren dat die regels van het vrij beroep een afgeschermd, geprivilegieerd bastion maken, klopt voor geen meter", besluit de federatie. 

Ook bij het Netwerk Architecten Vlaanderen (NAV) gaat men niet akkoord. Doordat de overheid steeds meer verantwoordelijkheden doorschuift naar de architecten - zoals bijvoorbeeld recent de aansprakelijkheidsverzekering voor aannemers - komt er net meer druk op de marges. "De sector wordt stilaan onleefbaar. De economische leefbaarheid is niet meer in evenwicht met alle verantwoordelijkheden", zegt NAV-directeur Kris Baetens. 

De architecten vragen daarom vooral dat de overheid stopt met het afschuiven van allerlei verantwoordelijkheden richting de architect. Ze vragen ook de invoering van minimumbarema's.