Belgische wetenschappers werpen nieuw licht op de evolutie van kanker

"Tot vandaag dachten we dat alle kankercellen identiek zijn, maar de werkelijkheid is heel wat ingewikkelder," zegt professor Cédric Blanpain (ULB) in de krant Le Soir.  Samen met collega's van de KU Leuven en het Erasmus Ziekenhuis heeft hij ontdekt dat kankercellen onderverdeeld zijn in ondersoorten of families met uiteenlopende eigenschappen en uiteenlopend gedrag. 

Die families ontstaan in de zogenoemde epitheliale mesenchymale transitie (EMT), een overgang waarin kankercellen van staat veranderen. In de E-staat hangen de cellen aan elkaar vast en kunnen ze niet weg. In de M-staat zijn de cellen niet meer zo gehecht en zijn ze veel beweeglijker.   

"Vroeger gingen we ervan uit dat die transitie rechtlijnig verliep, dat cellen meteen van de E- in de M-staat terechtkwamen. Maar wij hebben ontdekt dat er tijdens de transitie van alles gebeurt, dat kankercellen zich dan opsplitsen in verschillende families", verklaart professor Thierry Voet (KUL). 

De families laten zich van elkaar onderscheiden door hun genetische kenmerken, eigenschappen die alle cellen van een familie gemeen hebben. Zo hebben de wetenschappers in totaal 7 verschillende families kunnen identificeren, waarvan de ene al wat meer naar de M-staat geëvolueerd is dan andere.    

De wetenschappers hebben de families teruggevonden in 3 soorten kanker (2 soorten borst- en 1 soort huidkanker). Sommige families bleven in de oorspronkelijke tumor om die te helpen groeien, andere leken de tumor te willen verlaten.

Die laatste families stonden heel dicht bij de M-staat. Dat is de fase waarvan wetenschappers vermoeden dat ze voorafgaat aan de metastase, het moment waarop kankercellen uitzaaien in het lichaam en andere organen aantasten.

De wetenschappers nemen aan dat de verschillende families elk een andere taak hebben en samenwerken om de tumor in leven te houden, te doen groeien en uit te zaaien. "Nu we de biologie van kanker beter begrijpen, kunnen we op zoek gaan naar meer doelgerichte medicatie", zegt professor Voet.  Al waarschuwt hij meteen dat die medicatie nog niet voor morgen zal zijn.  

Kankeronderzoekster Hetty Helsmoortel (U Gent) is alvast enthousiast over het onderzoek van haar collega's uit Brussel en Leuven. "Ze hebben gewerkt met state-of-the-arttechnieken en hebben echt wel een nieuw licht geworpen op kanker. Hier gaan andere wetenschappers zeker op voortbouwen." 

De studie van de Belgische wetenschappers is verschenen in het tijdschrift "Nature", onder de titel "Identification of the tumor transition states occurring during EMT".