ENTER in Brussel: een festival in, met, van en voor de buurt
Wijkbewoners die samen met professionals een kunstenfestival programmeren en organiseren. Voor ENTER in Brussel is het een doodnormale zaak. Het resultaat is een gevarieerd festival in vier wijken, waar werk te zien is van doorgewinterde kunstenaars én van nieuw talent.
Hoe spreek je een nieuw publiek aan en houd je voeling met wat leeft in de buurt? Nogal wat cultuurhuizen breken zich het hoofd over manieren om aansluiting te vinden bij de omgeving waarin ze actief zijn. Het ENTER-festival in Brussel slaagt waar velen falen en tilt participatie naar een hoger niveau.
Door wijkbewoners te betrekken bij de organisatie en de programmatie probeert het festival uit te zoeken hoe de kunsten zich kunnen enten op de maatschappelijke realiteit van de stad. ENTER kan zo een gevarieerd programma in vier wijken aanbieden, met zowel gevestigde waarden als aanstormend talent.
Zo staat de dansvoorstelling Invited van Seppe Baeyens (Ultima Vez) naast de eerste hiphopoptredens van jongeren uit de wijken, verzorgen KASK-studenten een jazzoptreden met muzikale autodidacten en kun je een doldwaze autorit maken met Compagnie Canicule, waarbij twee hertoginnen aan het stuur meezingen met misogyne rap.
'Je kunt belachelijk veel meer mensen bereiken als je bereid bent je middelen op een andere manier in te zetten'
Eigenheid
De participatie-instelling Demos is samen met de Brusselse gemeenschapscentra de drijvende kracht achter de vierde editie van ENTER. Het festival ontstond in 2010 op initiatief van sociaal-artistieke organisaties, maar is intussen uitgegroeid tot een lab voor nieuwe, stedelijke kunst.
En daar hoort een bijzondere methodiek bij. In plaats van aan de slag te gaan met artiesten uit het eigen netwerk, lanceerden de organisatoren een open oproep voor artistiek werk dat burgers betrekt bij het productieproces. Een redactieraad selecteerde vervolgens 80 projecten uit meer dan 200 inzendingen. Daarna was het aan de wijkbewoners om daaruit hun favorieten te kiezen.
“Ik zou meteen weer meedoen”, vertelt deelnemer Najat Koudia enthousiast. “In onze groep programmatoren zaten een student, een kunstenaar, een lokale activist en enkele oudere mensen uit de parochie. Dankzij die diversiteit hebben we heel verrijkende discussies gehad over wat de moeite was om getoond te worden en wat paste bij onze buurt, de Begijnhofwijk. Die wordt bevolkt door een mix van sans-papiers, studenten, prostituees en Vlaamse culturo’s die naar de KVS gaan. Die eigenheid wilden we gereflecteerd zien in het festival.”
Draagvlak
“De programmatoren hebben we gevonden door zelf op straat aanwezig te zijn en buurtbewoners aan te spreken", zegt Bie Vancraeynest van Demos. "Maar evengoed hebben we aan lokale organisaties gevraagd iemand uit hun achterban af te vaardigen. Zo creëerden we een draagvlak.”
Al is dat makkelijker gezegd dan gedaan, zegt Vancraeynest. “Mensen haken niet zomaar aan, en je moet voortdurend goodwill creëren. We stonden ook vaak voor grote productionele uitdagingen, omdat we op locatie opereren en pas drie maanden voor het festival het programma van de bewonersgroepen kenden. Als je in pakweg de Vooruit werkt, kun je gewoon aan een technieker vragen iets te doen. Hier moest ik telkens heel voorzichtig aan vrijwilligers vragen of ze toevallig tijd hadden om me te helpen.”
“Je zult me dus niet horen zeggen dat we dé nieuwe formule gevonden hebben. Tegelijkertijd blijkt wel dat je belachelijk veel meer mensen kunt bereiken als je bereid bent je middelen op een andere manier in te zetten.”
Van 26/4 tot 29/4 in Brussel. enterfestival.be