Op 29 december 2015 schrijft ene Karel Leegwater een emotionele brief op Facebook. Een week eerder woonde hij met zijn broertje Aron, die leukemie heeft, een optreden van Dotan bij. Het was zijn laatste wens. Ontmoeten bleek helaas niet mogelijk, omdat duizenden fans een handtekening van de zanger willen. Tot het brein achter de hit ‘Home’ zelf op de ruit van de auto tikt. Aron krijgt een gesprek van tien minuten, een handdruk en een persoonlijke videoboodschap. Karel is lyrisch, en Aron gelukkiger dan ooit.

LEES OOK: Voor 12,95 euro hebt u duizend Facebook-likes, tenzij u “geen Arabieren” wil

In feite kreeg Aron niets. De ontmoeting vond immers nooit plaats. Omdat Aron niet bestaat, net als zijn broer. Karel Leegwater is slechts een van de vele valse profielen, waarvoor Dotan de opdracht gaf om ze te creëren. De Volkskrant liet de zanger deze week van zijn zelf vervaardigde voetstuk vallen. Via die profielen bejubelde hij zichzelf, vroeg hij zijn eigen platen aan bij radiostations en gaf hij kritiek op concurrenten. Meerdere accounts startten ook een oorlogje met Wikipedia door continu zijn pagina aan te passen in een promopraatje.

Eén van die accounts, Lousjeh, blijkt Marlous Hoogendoorn te zijn. Zij was manager van de 31-jarige zanger en geeft nu toe verantwoordelijk te zijn voor het aanmaken van 45 valse profielen, die als doel hadden Dotan te promoten via Facebook en Twitter. Allemaal in opdracht van Dotan, zo bewijzen e-mails. Dotan zelf ontkent, maar het dossier van De Volkskrant laat weinig ruimte voor twijfel.

Grijze zone

Het verhaal van Dotan gaat erg ver. Al is het geen geheim dat populariteit op sociale media te koop is. “Er is een grote grijze zone”, zegt digitale strateeg Pieter Baert. “Als een zanger aan zijn fans vraagt om bepaalde dingen te verspreiden,dan is dat mooi. Maar je kan ook likes en volgers kopen via internet. Die valse accounts gaan die posts ook delen en liken, met hetzelfde effect: het bericht lijkt populairder en wordt zichtbaarder voor de echte profielen.”

LEES OOK: Kocht Lommelse acteur uit ‘De Buurtpolitie’ Facebook-likes? “Ik ben al langer populair in Egypte”

Volgens Baert is die techniek nog zeldzaam in de muziekwereld, maar wel frequent in het bedrijfsleven. “Kleine bedrijfjes die een leger van 20.000 accounts kopen om gelanceerd te raken, is geen zeldzaamheid. Via allerhande machines kunnen die accounts ook zelf content schrijven, en dus ook reageren op uw foto’s of berichten. Dat is meestal vrij banaal, zoals een emoticon of “great post”. Maar meestal komen die dingen na een tijdje wel aan het licht. Al is het maar omdat het aantal reacties niet in verhouding is met het aantal volgers. Het is dan ook vreemd dat Dotan zich daaraan durfde te verbranden.”

N-VA

Ook technologiesocioloog Ben Caudron (Eramushogeschool Brussel) valt niet van zijn stoel bij het horen over de praktijken van Dotan. “Ik vraag me zelfs af waarom dit nieuws is”, zegt Caudron. “Dit is een standaardpraktijk die zeer vaak voorkomt. Het gros van de Amerikaanse politici wordt online gevolgd door een merendeel bots en valse accounts. Donald Trump liet de wereld in aanloop naar de presidentsverkiezingen ook geloven dat hij gesteund werd door de paus. Het is ook niet verwonderlijk dat zoiets gebeurt. De technologische structuur leent zich er nu eenmaal toe.”

Volgens Caudron is dat fenomeen ook niet beperkt tot de Amerikaanse politiek. “Ook N-VA zet duidelijk Twitterbots in. Die retweeten dan de posts van N-VA, waardoor die populairder worden. Hoe ik kan zien dat het om bots gaat? Zo’n bot retweet massaal veel op één specifiek moment. De communicatie is bovendien nogal eenzijdig, want zo’n bot reageert niet. Ze volgen ook nauwelijks iemand.”

Dat verhaal dook eind 2016 al op, toen Groen-kopstuk Meyrem Almaci zei dat de hashtag #iksteuntheo op Twitter enkel populair was dankzij verspreiding door valse accounts. Almaci beweerde toen dat tweederde van de retweets afkomstig was van onbestaande profielen, maar dat werd door N-VA staalhaard ontkend. Net zoals nu. “Oorzaak en gevolg worden hier omgedraaid”, zegt N-VA-woordvoerder Bram Bombeek. “Het is net omdat wij populaire tweets versturen, dat twitterbots ons beginnen volgen. Zoiets kan je ook niet eerst accepteren of weigeren. Ik zie ook niet in waarom wij bots zouden inschakelen, want niemand volgt die. Het is dus weggegooid geld, en dus doen wij daar niet aan mee.”

De single ‘Home’ heeft zanger Dotan niet bepaald windeieren gelegd. De 31-jarige Nederlanders kon maar liefst vijf huizen kopen, ter waarde van een slordige 1.5 miljoen euro, met geld dat hij verdiende dankzij valse accounts op sociale media. Dat vastgoedimperium werd overigens uit eigen zak betaald, de zanger moest niet aankloppen bij de bank voor een lening.

De bal ging begin deze week aan het rollen, toen De Volkskrant uitpakte met het verhaal dat zanger Dotan aan de hand van valse accounts zijn muziek promootte over de hele wereld. Vlak erna verontschuldigde hij zich in een emotionele video op zijn Facebookpagina (zie onderaan artikel). De zanger heeft het bedrog wel toegegeven. “Ik wil allereerst toegeven dat ik aan het begin van mijn carrière in 2011 inderdaad hulp heb ingeschakeld van een aantal profielen en kanalen op sociale media”, begint Dotan zijn verhaal in de videoboodschap. “Iets waar ik achteraf ontzettend veel spijt van heb en heel dom vind. Ik was heel naïef en veel te ambitieus en onzeker, denk ik.”

LEES OOK. “Dotan gaf carrière een boost met nepfans”

LEES OOK. Valse accounts op sociale media? “Dotan doet niets anders dan N-VA”

Het bedrog heeft de man wel een aardige duit opgeleverd. Door valse fans hem de hemel in te laten prijzen op het wereld wijde web, wist hij zijn marktwaarde te verhogen. Dotan kon bekendheid vergaren met zijn single ‘Home’, waarmee hij weken hoog in de hitlijsten stond genoteerd. Tal van singles volgden maar geen enkele evenaarde het succes. Toch bleef de zanger in de aandacht van de muziekwereld en fans, met dank aan die valse accounts. Zo kon hij grote bedragen blijven vragen voor optredens en zijn kapitaal vergaren. De Nederlandse krant De Telegraaf vond dat Dotan grote investeringen deed in vastgoed in Amsterdam. Zo kon hij, schrijft de krant, vijf aardige stulpjes - zonder hypoteek- kopen met in totaal een waarde van 1.5 miljoen euro:

- Hij kocht twee nieuwbouwappartementen op het Zeeburgereiland. Prijs: 300.000 euro per stuk.

- Een appartement in de buurt van het Vondelpark. Prijs: 400.000 euro.

- Een huis in Amsterdam Zuid-Oost. Prijs: 200.000 euro.

- Een huis in Amstelveen. Prijs: 300.000 euro.

De Nederlandse zanger moet natuurlijk ook zelf nog ergens kunnen wonen. Dat doet hij in een appartement bij het Vondelpark en Leidseplein. Overigens het enige vastgoed dat hij kocht met een lening via de bank. De vraagprijs van het appartement was 1.1 miljoen euro. De zanger zou echter meer op tafel gelegd hebben om zo een andere geïnteresseerde te overbieden. Op dit moment wordt het stulpje in het hartje van Amsterdam gerenoveerd zodat Dotan er binnenkort zijn intrek kan nemen. Of hij die verhuis met toeters en bellen zal vieren is nu maar de vraag, gezien de storm van de voorbije dagen.