Technologie, onze nieuwe "God ziet u"

God wist alles, maar bestond niet. Technologie bestaat wel, en weet steeds meer. We steunden op God omdat we niet beter wisten, maar binnenkort weten we door onze nieuwe god misschien te veel.

Yuval Noah Harari beschrijft het in zijn boek ‘Homo Deus’ zeer treffend: in ons streven naar geluk en gemak is ons geloof in data en technologie bijna religieus geworden. En net zoals God alwetend was, steunt ook dat ‘dataïsme’ op die pijler: alles zien, alles horen, alles weten.

Maar: onze hoogtechnologische missie naar meer comfort is niet zonder risico’s. Wat als alles binnenkort oren en ogen heeft, en alles wordt geanalyseerd?

We verwachten veel van technologie wanneer het gaat over mobiliteit. Zelfrijdende wagens bijvoorbeeld. Die hangen vol camera’s, waarbij ‘computer vision’ (een vorm van AI) probeert te begrijpen wat er zich op straat afspeelt.

Die straat hangt ook vol stadscamera’s, om in de ‘smart city' alles georkestreerd te laten verlopen. Het zijn vooral algoritmes die meekijken, dus geen zorgen voor wie al eens zijn neus exploreert achter het stuur. Maar toch: serieuze uitdagingen rond wat er met die data gebeurt, wie eigenaar is of toegang krijgt.

Ook de mensen op straat zullen er in de toekomst steeds meer bijlopen als mobiele opnamestudio's. De Pixel-oordopjes van Google zijn bijvoorbeeld in staat om live conversaties te vertalen. Heel futuristisch (Babelfish!), maar ook opmerkelijk in deze privacygevoelige tijden: Google luistert - letterlijk - mee.

Of de Narrative Clip: een cameraatje op je kleren dat de hele tijd foto’s neemt, waardoor je nooit nog een mooi moment vergeet. Iedereen voor de camera.

Of erachter, wanneer we de smartphonecamera gebruiken om Augmented Reality te bekijken, en die zo onze hele wereld in kaart brengt. Onze eigen elektronica wordt zo één grote spionagesatelliet. Bij de NSA krijgen ze hun data stilaan op een dienblaadje ...

Thuis zijn we veilig, denk je dan. Niet echt. De mens is een vreemd beestje: in volle privacy-verontwaardiging gaan slimme luidsprekers van Google of Amazon als zoete broodjes over de toonbank. Even het magische woord zeggen, en hun virtuele butlers bedienen ons op onze wenken. Google en Amazon maken de weg richting het online winkelmandje maar al te graag korter. We zijn zelfs zo vriendelijk om hen continu te laten meeluisteren thuis.

Recent kwam ook de Amazon Echo Look op de markt: een camera op je spiegel, die je outfit scoort en suggesties doet. Dat is eigenlijk het equivalent van een overenthousiaste verkoopster in je dressing laten kamperen. Amazons '1-click buy' was al knap, maar de Echo Look gaat nog verder. Weet je wel — dat moment waarop je naar je outfit kijkt en denkt: ik heb nieuwe kleren nodig? Je spiegel voortaan ook. Gewoon even knikken en morgen zit het in de brievenbus.

Het lijkt wel alsof we privacy-voorvechters expres koppijn willen bezorgen. “Oké, Google. Laugh in their faces."

Ik beeld me dan in dat ik het later mag uitleggen aan het nageslacht ... Hoe we dat allemaal hebben laten gebeuren:

“Door alle camera’s op straat en in auto’s konden we eindelijk zonder schuldgevoel swipen achter het stuur. En al die microfoons thuis? Om vanuit de zetel pizza te bestellen en Netflix te bedienen, tiens."

Of dan denk ik aan de hilarische gesprekken, wanneer Elon Musk na raketten en Hyperloops ook tijdreizen uitvindt. “Dus,” vraagt de spionage-vrezende Amerikaan uit de Koude Oorlog aan de Amazon-verslaafde digitale junkie, “je huis hangt vol camera's en microfoons die constant aanstaan, en je hebt die daar zélf gehangen?” - “Natuurlijk: hoe bestel je anders een outfit voor morgen?”

Het wordt stilaan een constante. Gebruiksgemak met privacy als wisselmunt. Toch eens goed nadenken vóór we zo’n alwetend apparaat op de wereld loslaten.