Daarom hebben we een déjà vu

Er bestaat weinig wetenschappelijk onderzoek over hoe en waarom mensen een déjà vu ervaren, omdat het een vluchtig verschijnsel is dat niet op commando op te roepen valt. Al zijn er wel verschillende theorieën over. Zo wordt er bijvoorbeeld gesproken over herinneringen uit een vorig leven (uiteraard niet wetenschappelijk vastgesteld) of dat een déjà vu de creatie van een valse herinnering is. Volgens sommige onderzoekers zou een déjà vu dan weer een kortsluiting in de hersenen zijn, waarbij een beeld wordt opgeslagen in ons brein, waar we pas later bewust van worden.

Twee jaar geleden probeerden enkele Britse neurowetenschappers van de University of St. Andrews het fenomeen nog eens te onderzoeken. Ze lieten aan een groep proefpersonen een lijst met woorden zien rond eenzelfde thema, zoals bijvoorbeeld nacht, droom, hoofdkussen, en bed. Het overkoepelende themawoord, slapen, lieten ze achterwege. Toch krijgen mensen op die manier het gevoel dat ze het woord slapen ook gehoord hebben, waarmee de wetenschappers een ‘valse herinnering’ creëren. “De respondenten gaven aan dat ze een déjà vu gevoel kregen bij het horen van dat woord,” aldus onderzoeker Akira O’Connor.

De onderzoekers wekten een kunstmatige déjà vu op bij proefpersonen en gingen vervolgens door middel van hersenscans bekijken wat er in hun hoofd gebeurde tijdens zo’n flashbackmoment. Opvallend: bij een déjà vu vindt de hersenactiviteit niet plaats in het deel dat instaat voor het geheugen, zoals verwacht werd. Wel werd er activiteit gemeten in de frontaalkwab, het hersengedeelte waarmee beslissingen worden gemaakt en conflicten worden opgelost.

Een déjà vu heeft dus weinig met geheugen te maken, maar eerder met conflicten oplossen volgens de Britse onderzoekers. We controleren even of een herinnering wel echt is of niet. Bij een déjà vu gaan we op zoek naar een herinnering die er niet is, waardoor onze hersenen in de war zijn. Je kan het vergelijken met op een stilstaande trein zitten, schrijft Digital Trends, terwijl naast jou een andere trein vertrekt. Is jouw trein doorgereden, of blijf jij stilstaan? Ook dat conflict wordt gelijkaardig opgelost in de frontale cortex. Helaas voor wie er op hoopte, heeft zo’n bizarre ervaring dus weinig te maken met in de toekomst kijken of een glimp van je vorige leven opvangen.