Proefproject voor snelheidsduivels: fikse boete of verklikker die snelheid meet
Politierechters in ons land laten wegpiraten vanaf september kiezen: ofwel betalen ze hun boete, ofwel krijgen ze een verklikker in de auto. Die registreert voortdurend hoe snel iemand rijdt en stuurt die data door. Niet naar de politie, wel naar VIAS, het verkeersinstituut. Zij gaan met de overtreder in gesprek.
Stel: u racet aan 90 kilometer per uur door de bebouwde kom. U wordt geflitst en moet voor de politierechter verschijnen. Onmiddellijk vreest u een torenhoge boete, want het is niet de eerste keer dat het gaspedaal te diep werd ingedrukt.
Toch stelt de rechter een alternatieve straf voor: een vormingscursus, verspreid over drie dagen. Al zal u na de grote vakantie ook kunnen kiezen voor een 'verklikker'. Die volgt uw reilen en zeilen in de auto gedurende een half jaar tot een jaar. Het is een nieuw proefproject van VIAS, het vroegere Belgische Instituut voor de Verkeersveiligheid.
"Wie meer dan 30 kilometer per uur te snel rijdt of voor de zoveelste keer voor de rechter staat, zal in september een zwarte doos in de auto kunnen hangen", legt woordvoerder Stef Willems uit. Het toestelletje wordt onderaan het dashboard geïnstalleerd, net boven de pedalen, en is niet groter dan wat je thuis in het stopcontact steekt om muggen te verjagen.
"Het systeem werd vooral uitgewerkt voor hardleerse wegpiraten. De rechter stelt hen vanaf september voor de keuze: ofwel betalen ze een fikse boete, en die bedraagt al snel meer dan 2.000 euro, of ze laten door VIAS een black box plaatsen. De overtreder kiest zelf of hij aan het project wil meewerken. Een rechter kan, net als bij een sensibiliseringscursus, niemand verplichten."
Al is het de bedoeling dat wie zich inschrijft, zich ook engageert. "Dit toestelletje wordt niet zomaar ingeplugd", benadrukt Willems. De zwarte doos kijkt elke rit als een Big Brother over de schouder mee en registreert alles wat de bestuurder doet. "Zo houdt hij bij welke drieste manoeuvres je maakt, wanneer je optrekt of afremt, hoe bruusk je dat doet en of je te snel rijdt, wanneer en waar. Die gegevens worden naar een centrale computer gestuurd. Op het vlak van privacy zie ik geen problemen: de data worden nergens anders voor gebruikt. Bovendien werkt iedereen vrijwillig mee." Wie denkt te kunnen sjoemelen, komt bedrogen uit. "De zwarte doos onthoudt óók wanneer iemand hem uit het contact heeft gehaald."
Evaluatie
In een tweede stap wordt de bestuurder door VIAS uitgenodigd voor een evaluatiegesprek. Dat zal op geregelde tijdstippen gebeuren, al kan Willems nog niet precies zeggen hoeveel keer per jaar. "We lezen de gegevens uit en wijzen de bestuurder op de overtredingen die hij maakte. Stel dat een automobilist elke dag op hetzelfde moment 58 kilometer per uur rijdt voor de schoolpoort in het dorp, krijgt hij de opdracht mee vooral op die plek extra waakzaam te zijn. Het is de bedoeling dat we die overtredingen de volgende maand niet meer zien terugkeren."
In principe blijft het dus nog steeds mogelijk dagelijks snelheidsovertredingen te begaan. De zwarte doos stuurt niet in real time door wanneer de teller in het rood gaat en dus komen zwaantjes niet onmiddellijk achter je aan. "Zeggen dat dit een enkelband is voor autobestuurders zou niet correct zijn. Wij spelen niets door aan de politie. Ons hoofddoel blijft iedereen ervan bewust maken dat ons gedrag anders moet. Wij hopen op een mentaliteitswijziging."
Bovendien blijft te snel rijden nog altijd een van de belangrijkste doodsoorzaken. "Oké, er is een daling van het aantal verkeersslachtoffers in ons land. Maar velen blijven het cool vinden om rap te rijden. Snelheid zien hardleerse automobilisten nog altijd niet als gevaarlijk."
Zeggen dat dit een enkelband is voor autobestuurders zou niet correct zijn. Wij spelen de data niet door aan de politie
Minstens 250 euro
Aan het einde van de rit stelt VIAS een definitief rapport op. De rechter kan dan alsnog beslissen een zwaardere boete op te leggen. Bovendien is een zwarte doos niet gratis. Het toestel kost 250 euro en daar komen ook nog andere kosten bij die de overtreder zelf moet ophoesten. Wie mooi in het gareel loopt, ziet z'n straf vervallen. "We merken dat een alternatieve straf veel vaker een blijvende indruk nalaat dan een boete", klinkt het nog.
Politierechter Kathleen Stinckens heeft enkele bedenkingen: “Ik vind de timing niet goed gekozen. De wetgeving voor recidivisten is net helemaal veranderd en er is voor hen al het verplichte alcoholslot. En is er nog nood aan extra alternatieve sancties? Ik weet het niet. Als rechter zijn we trouwens verplicht een recidivist drie maanden rijverbod te geven en hem alle proeven opnieuw te laten doen.”
Hoeveel proefpersonen zullen deelnemen aan het project, is nog niet uitgemaakt.