Is er plaats voor een "linkse" N-VA naast de "rechtse" N-VA?
De twee dissidente parlementsleden van de N-VA, Hendrik Vuye en Veerle Wouters, kondigen aan een nieuwe Vlaams-nationalistische partij op te richten. Die zou in tegenstelling tot de N-VA, zo zeggen ze, sociale en pacifistische accenten leggen. Heeft een "linkse" N-VA overlevingskansen in het Vlaamse politieke landschap? Professor Bart Maddens onderzoekt die kansen.
De tijd begint te dringen voor Hendrik Vuye en Veerle Wouters. Ze waren verkozen op een lijst van de N-VA, maar zijn nu "dissidenten" en zetelen als onafhankelijken. Hun pittige interventies in de Kamer worden alom gewaardeerd.
Maar hun kans op een verlengd verblijf in het parlement lijkt niet zo groot.
Eergisteren kondigden ze de oprichting aan van een "forum", dat onderdak moet bieden aan ontheemde flaminganten.
Het zou ook de bedoeling zijn om meer sociale en pacifistische accenten te leggen, in de lijn van de vroegere Volksunie. Vuye en Wouters vinden dat het Vlaams-nationalisme teveel wordt gedomineerd door rechts.
Vijftien jaar geleden zag het er nochtans naar uit dat het linkse Spirit de belangrijkste erfgenaam van de Volksunie zou worden. Het kartel SP.A-Spirit boekte een spectaculaire overwinning in 2003. De N-VA was op sterven na dood. Maar de jaren nadien keerden de kansen. Spirit deemsterde snel weg en de N-VA veroverde Vlaanderen.
De progressieve VU-ers van destijds zijn in een politieke diaspora terecht gekomen. De meesten ervan hebben stevig wortel geschoten in een nieuwe partij. Sommigen, zoals Bert Anciaux bij SP.A en Bart Staes bij Groen, hebben nog enige voeling met het flamingantisme. Anderen, zoals Sven Gatz bij Open VLD, zijn er helemaal van vervreemd.
Al bij al is het linkse Vlaams-nationalisme marginaal geworden. De polarisatie met N-VA duwt de linkerzijde in het Belgischgezinde kamp. Ofwel ben je Vlaams en rechts, ofwel links en Belgisch, zo lijkt het wel.
Dat komt ook omdat nogal wat min of meer progressieve Volksunie-mensen in de N-VA terecht zijn gekomen. Zij hebben de verrechtsing van de partij enigszins lijdzaam ondergaan. Kiplekker zullen zij zich wel niet voelen in een formatie die dweept met de Belgische defensie, de nucleaire capaciteit en de staatsveiligheid. Maar zouden die politici scheep willen gaan met Vuye en Wouters ? Twijfelachtig.
Of de kat nu zwart is of wit, als ze maar muizen vangt. Zolang een rechtse N-VA de verkiezingen wint zullen de "linkse" VU-ers in de partij wel wat op hun tanden bijten. Ze zien die rechtse koers louter als een strategie om de macht te veroveren binnen België en zo, ooit, een staatshervorming af te dwingen.
Ofwel ben je Vlaams en rechts, ofwel links en Belgisch, zo lijkt het wel
Bovendien weten deze politici maar al te goed hoe het is om een precair bestaan te leiden in een zieltogende partij. De comfortabele omgeving die de N-VA hen biedt is een verademing in vergelijking met de turbulente Volksunie van vroeger. Deze politici zullen hun veilige haven niet snel verlaten.
Een nieuwe Volksunie-achtige Vlaams-nationale partij is dan ook niet levensvatbaar. Dat weten Vuye en Wouters ook. Vandaar dat ze zoeken naar een "creatieve" manier om toch in het parlement te blijven.
Dat kan enkel betekenen dat ze hun karretje aan een andere partij willen hangen, via een soort kartel-formule, of als onafhankelijke kandidaten. De meest voor de hand liggende partij is dan het Vlaams Belang. Want ook die partij situeert zich sociaaleconomisch links van de N-VA. In augustus vorig jaar reikte Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken Vuye en Wouters al de hand. Hij riep toen op tot een Vlaamse frontvorming. We gaan die optie bekijken, reageerde Vuye.
Maar zouden Vuye en Wouters daarmee niet van de regen in de drop komen?
Ze voelden zich niet meer thuis in de N-VA omdat die partij hun vrijheid als parlementslid aan banden legde. Ze pikten het niet dat ze hun columns ter goedkeuring moesten voorleggen aan de woordvoerder. Zou dat in het Vlaams Belang anders zijn? Ooit werd ook die partij, net als de N-VA vandaag, geprezen als een gedisciplineerde formatie die de mandatarissen strak aan de leiband hield. Tot Marie-Rose Morel in 2004 de spreekwoordelijke hond in het kegelspel werd. Het is niet zeker dat Vlaams Belang uitkijkt naar een herhaling van dat scenario.
Als Vuye en Wouters op zoek zijn naar een partij met een langere leiband voor de mandatarissen, dan moeten ze misschien ook eens in de richting van CD&V kijken.
De "misdrijven" van het duo in de N-VA waren klein bier in vergelijking met wat politici als Pieter De Crem, Hendrik Bogaert of Eric Van Rompuy zich binnen CD&V kunnen veroorloven. Vuye en Wouters zouden niet misstaan in dat vrijgevochten gezelschap.
Vuye en Wouters moeten misschien ook eens in de richting van CD&V kijken
Het valt overigens op dat de communautaire standpunten van het duo al bij al vrij gematigd zijn. Dat was al zo in hun "Grendelboek", waarin helemaal niet werd gepleit voor een Vlaamse revolutie. En ook met hun recente voorstellen voor Brussel worden de bruggen naar CD&V allerminst opgeblazen. Paradoxaal genoeg staat de N-VA met haar confederale model voor Brussel veel dichter bij de radicale Vlaamse Beweging dan Vuye en Wouters.
Maar toegegeven, het is gemakkelijk om radicale standpunten te formuleren als die toch maar dienen om voor onbepaalde tijd te worden gearchiveerd.
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.