Wanneer schuift gigantische zuidpoolgletsjer in zee? Grote metingen moeten uitsluitsel geven

Het project is afgelopen week gelanceerd. Britse en Amerikaanse wetenschappers gaan vijf jaar lang metingen doen, en er is een budget mee gemoeid van ruim 20 miljoen euro.  Door de klimaatopwarming en de snelle ontwikkelingen en veranderingen op de Zuidpool, is de gletsjer nu sneller aan het bewegen.

Wetenschappers willen te weten komen hoe snel, en hoe lang het kan duren vooraleer hij in de zee schuift. Want het gaat niet enkel om Thwaites zelf: de gletsjer werkt als een grote kurk die andere ijsmassa's tegenhoudt. En eenmaal de kurk van de fles is, kan het nog sneller gaan.  (lees door onder de tweet)

Het is het grootste Amerikaans-Britse wetenschapsproject op de Zuidpool sinds de jaren 40. De Thwaites-gletsjer is samen met de Pine Island-gletsjer een van de grootste smeltende ijsmassa's daar.  Onderzoekers zijn het erover eens dat het niet meer de vraag is "of" maar wel "wanneer" de gletsjers daar (en op Groenland bijvoorbeeld) in zee zullen belanden.

Net daarom is de meting zo groot opgevat. Het is bittere ernst, want de gevolgen zijn groot. Als Thwaites wordt opgeslokt door de zee, zou het zeeniveau 80 centimeter kunnen stijgen. En er is niet enkel de grote watermassa: ook de ecosystemen in de oceanen zullen worden verstoord.  Overigens zou Thwaites slechts voor 4 procent van de zeespiegelstijging instaan. 

Onderzoekers gaan ondermeer boringen doen in het ijs, gaan vliegtuigjes en bootjes inzetten, satelltiemetingen verder analyseren, maar gaan het ook van onderen uit bekijken, door robotgestuurde duikbootjes te gebruiken.

Want daar wringt vooral het schoentje: de gletsjer is heel breed en dik, en rust op enkele harde, uitstekende stukken rots, die het schuiven vertragen, maar door het warmere oceaanwater wordt de gletsjer van onderuit aangetast, waar hij over de rotsen schuift. "Wat we gezien hebben uit eerdere satellietbeelden, is dat de gletjser heel kwetsbaar is voor de opwarming", zegt Ted Scambos, wetenschappelijk coördinator van het Amerikaanse team, op de BBC-podcast "The Science Hour". 

Hij denkt dat het niet meer in kwestie van eeuwen is, maar dat het er een van decaden kan worden, enkele tientallen jaren dus.  En dan wordt het kort dag voor gebieden die nu al bedreigd zijn door het wassende water.  (lees door onder de tweet)

En, minstens even belangrijk: eenmaal Thwaites in de oceaan zou verdwijnen, kunnen nog veel meer ijsmassa's volgen, waar nog veel meer spanning op zit. Want nu werkt Thwaites als eerste in de rij een beetje als een kurk op een fles.

Tegelijk gaan de onderzoekers ook ver terug in de tijd: ze willen zien hoe de gletsjer zich gedragen heeft over de laatste 5.000 jaar, want in het verleden is het al gebeurd dat de gletsjer zich toch weer heeft hersteld. De metingen moeten uitwijzen of dat nu eventueel ook nog mogelijk is. Zo zullen oude pinguïnbeenderen uit verlaten nesten onderzocht worden, om te bepalen hoe het precies zat met het vroegere zeeniveau. 

De onderzoekers zullen zelfs zeehonden inschakelen. Ze koppelen instrumenten aan de dieren om meer te weten te komen over warm- of koudwaterstromen bij de gletsjer, en hoe die watercirculatie verandert door de veranderende weersomstandigheden.