De "dash" eruit: het perfide effect van cumuleren?

Het is opvallend dat de dashuitspraak van De Wever in Franstalig België geen enkele rimpeling heeft veroorzaakt. Daar werd gereageerd op een andere uitspraak van de N-VA-voorzitter, namelijk dat hij zich "de leiding van het land zag nemen, wanneer we geconfronteerd worden met een onstuitbare opmars van links in Wallonië." In dat geval, zegt De Wever, moet er zo snel mogelijk een confederale kanteling komen. En daarvoor mogen ze "mij zelfs uit het stadhuis van Antwerpen komen halen".

Die uitspraak lokte reactie uit in het Franstalige landsgedeelte. Premier Michel zei "dat het eerder amusant is om te weten dat De Wever Antwerpen wil verlaten omdat hij verliefd is geworden op België". De premier voegde er nog aan toe: "Maar, en dat is misschien een detail, er komen eerst verkiezingen in 2019. We zullen dan zien welke parlementaire meerderheid er is, nadat de kiezers hebben gesproken."

Het is wel duidelijk dat, op een jaar van die afrekening (de verkiezingen van 26 mei 2019), de N-VA het sociaaleconomisch bilan niet wil overlaten aan de Europese Commissie of de media en zeker niet aan CD&V’er Eric Van Rompuy.

Het was dus tijd om zelf dat bilan op te maken. En dat was de boodschap die Bart De Wever heel nadrukkelijk kwam verkondingen in "Terzake": "Er is twee derde van het saneringstraject afgelegd", "er is 11 miljard euro weggewerkt", en "we hebben het begrotingstekort teruggebracht van 3,1 procent naar 0,7 procent". En ja, zo reageerde de voorzitter van de N-VA, eigenlijk zouden we dat resterende deel ook nog moeten kunnen dichtrijden, tijdens dat ene jaar dat de regering nog rest."

De aanwezigheid van Bart De Wever in "Terzake" was dus geen toeval. De partij heeft na de "bocht van Bracke" in De Standaard (de aankondiging in 2013 dat niet het communautaire, maar wel het economische het speerpunt zou worden van de N-VA bij de verkiezingen van 2014) zwaar ingezet op de sanering van de financiële toestand van het land.

En na zijn "bocht" reisde Siegfried Bracke in 2013 het land rond met Café Bracke, een uiteenzetting op basis van een powerpoint­presentatie die moest aantonen hoe slecht de financiële en economische toestand van het land was geworden, na de passage van Elio Di Rupo en zijn regering.

De regering-Michel zou dan ook een herstelregering worden, die eindelijk de schuld zou aanpakken, een begrotings­evenwicht zou realiseren in 2018 (dit jaar dus), en dat allemaal zonder de belastingen te verhogen. Maar "door de nakende verkiezingen is de dash een beetje uit de ploeg", geeft De Wever nu, in 2018, toe.

"Als deze coalitie zou willen, zou ze het vorderingensaldo veel eerder in evenwicht kunnen krijgen. Maar door de verkiezingen staat de spankracht in de ploeg fel onder druk. Het vermogen om donnant-donnant tot iets te komen, wordt op dit moment gehypothekeerd." Het hoge woord is eruit: er is geen vermogen meer om compromissen te bereiken.

De uitspraak van Bart De Wever vertrekt van een aantal veronderstellingen. In de eerste plaats geeft de voorzitter van de N-VA de indruk dat met wat goede wil deze regeringsploeg plotseling wel een akkoord zou bereiken over een begrotingsevenwicht door te geven en te nemen, de basisvoorwaarde voor elk politiek compromis.

Die indruk wordt door de werkelijkheid tegengesproken. Het is niet voor niets dat deze regering door politicoloog Carl Devos tot het "kibbelkabinet" werd omgedoopt. En de laatste keer dat deze regering probeerde tot een akkoord te komen via de methode van "donnant-donnant" nam dat 9 volle maanden in beslag.

Zo probeerde de regering de vennootschapsbelasting een eerste keer te hervormen in oktober 2016 (toen Kris Peeters de onderhandelingen verliet, en er niet meer terugkeerde); de tweede keer leidde dat tot het befaamde "zomerakkoord" waar de N-VA de hervorming van de vennootschapsbelasting kreeg, CD&V een nieuwe effectentaks en Open VLD het onbelast bijklussen voor 500 euro. En ook dat akkoord moest voor alle zekerheid nóg eens tegen het licht worden gehouden, aan het jaareinde van 2017. Van die effectentaks en dat onbelast bijverdienen horen we trouwens nauwelijks nog iets.

In deze regering is de methode van "donnant-donnant" écht geen wondermiddel. Waarom heeft deze regering ze niet toegepast op het Arcodossier, het Energiepact of op de wet op de vliegroutes? En heeft die methode van "donnant-donnant" misschien wel gewerkt om in het pensioendossier het dossier van de "zware beroepen" aan te pakken?

De illusie dat nu de gemeenteraadsverkiezingen deze regering stokken in de wielen komen steken, is als conclusie iets te gemakkelijk. Vooral omdat deze regering nog één jaar verder moet blijven functioneren, dat is één vijfde van haar volledige regeertermijn. Of moeten we misschien tot de conclusie komen dat 5 jaar als regeertermijn eigenlijk te lang is?

Bart De Wever geeft vervolgens één concreet voorbeeld voor de invloed van de gemeenteraadsverkiezingen op het regeringswerk. "Op het moment dat een vicepremier zijn tenten opslaat in uw stad", zo vertelt hij, "om u daar dan concurrentie aan te doen, en als coalitiepartner te zeggen: "Ik wil een andere coalitie in de stad"; dat is niet van aard om te zeggen: het vertrouwen groeit aan de bomen."

De N-VA-voorzitter roept daarmee het beeld op van CD&V-vicepremier Kris Peeters als dwarsligger in de regering en dus ook in alle aspecten van het politieke bedrijf. Al heeft De Wever natuurlijk wel een punt: een regeringslid dat voluit campagne voert voor de gemeenteraadsverkiezingen (en de zaak Aron Berger heeft aangetoond hoe zwaar Kris Peeters inzet op de lokale verkiezingen en dat zelfs zijn Brusselse kabinetsmedewerkers volop aan die Antwerpse campagne werken), kan niet anders dan op twee velden tegelijk schaken. De kans dat hij daarbij het regeringswerk in het gedrang brengt, is niet denkbeeldig.

Maar Bart De Wever had evengoed het voorbeeld kunnen geven van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) die in Brussel campagne komt voeren (en zelf ook nog burgemeester van Lubbeek wil blijven); of van Maggie De Block (Open VLD) die burgemeester in Merchtem wil worden, of van Alexander De Croo (Open VLD), Jan Jambon (N-VA) en Pieter De Crem (CD&V) die burgemeester willen blijven. De gemeenteraads­verkiezingen houden veel regeringsleden in min of meerdere mate bezig, en dat is het gevolg van dat politieke gebruik in dit land, het cumuleren.

Politici in dit land zijn toch zo graag op verschillende niveaus tegelijk bezig.
Het merkwaardige is dat politici die het cumuleren verdedigen (dat is het standpunt van de N-VA) ons nu wijzen op de politieke gevolgen van dat cumuleren (namelijk dat ook regeringsleden bezig zijn met de gemeente­raads­verkiezingen), en die gevolgen van het cumuleren zelfs als dé oorzaak beschouwen van het mislukken van één van de doelstellingen van het regeerakkoord: het begrotingsevenwicht in 2018.

Wie die redenering doortrekt, moet toegeven dat zonder al dat cumuleren (en zijn gevolgen) deze regering haar energie misschien wel voluit had kunnen stoppen in een begrotingsevenwicht.

* Iedereen begrijpt de betekenis van het woord "dash" in deze context, maar in Van Dale is het woord alleen terug te vinden als een uiting van jongerentaal die betekent "wegvluchten".

Het volledige gesprek met Bart De Wever in "Terzake" kan u hier bekijken: