1 op de 5 Vlaamse gezinnen heeft nauwelijks financiële marge: extra uitgave of vakantie zit er niet in
20 procent van de Vlaamse gezinnen heeft onvoldoende financiële ruimte voor een weekje vakantie of voor onverwachte uitgaven van 1.000 euro. 1 op de 10 komt zeer moeilijk rond. Dat blijkt uit een grootschalige gezinsenquête van de Vlaamse overheid waar De Morgen over bericht. Uit het onderzoek blijkt voorts dat voor veel Vlamingen het klassieke kerngezin hét streefdoel blijft.
Over het algemeen gaat het vrij goed met de Vlaamse gezinnen. Toch geeft 1 op de 10 aan moeilijk tot zeer moeilijk rond te komen met het beschikbare gezinsinkomen en moeite te hebben met het betalen van facturen. Dat aantal verdubbelt voor gezinnen met een herkomst van buiten de Europese Unie, bij laaggeschoolden en bij alleenstaande ouders.
Veel Vlaamse gezinnen hebben financieel bovendien niet veel ademruimte. Meer dan een op de vijf geeft aan dat een jaarlijkse vakantie van een week er niet af kan. 19 procent kan zich geen onverwachte uitgave van 1.000 euro veroorloven. Die cijfers zijn -opnieuw- nog hoger bij gezinnen met herkomst van buiten de Europese Unie, bij laaggeschoolden en bij alleenstaande ouders.
Zo geeft één op twee respondenten met een herkomst buiten de EU aan dat ze geen onverwachte uitgave van 1.000 euro kunnen betalen en bijna één op de twee alleenstaande ouders geeft aan niet jaarlijks een week op vakantie te kunnen gaan. Diezelfde groepen zijn ook minder vaak eigenaar van de eigen woning, terwijl over het algemeen toch 8 op de 10 respondenten eigenaar is van de gezinswoning.
Het zogenoemde klassieke kostwinnersgezin waarbij één partner gaat werken en de andere het huishouden doet, blijkt financieel nog moeilijk haalbaar. "Met twee uit werken gaan lijkt meer dan ooit noodzakelijk", besluit het onderzoek daarover.
Klassiek kerngezin
Het klassieke tweeoudergezin blijft een streven voor veel Vlamingen. De meeste gezinnen in het onderzoek zijn zo'n zogenoemd kerngezin. Ruim een tiende van de gezinnen was nieuw-samengesteld. In 18 procent van de gevallen gaat het om eenoudergezinnen. "We zien dat een traditioneel klassiek gezin voor de meeste mensen een streefdoel is", zegt Liesbeth Wyseur van het Departement Welzijn aan VRT NWS. (lees voort onder de video)
VIDEO: "Karrewiet" vroeg aan leerlingen van het Atheneum in Keerbergen hoe hun gezin eruit ziet en of ze daarmee gelukkig zijn.
Andere gezinsvormen zijn volgens het onderzoek beperkter in aandeel. Nauwelijks twee procent van de gezinnen is een meergeneratiefamilie, dat wil zeggen dat bijvoorbeeld de grootouders inwonen. Ook LAT-relaties komen niet zo vaak voor: 2 procent van de mannen en 6 procent van de vrouwen zegt niet samen te wonen met de partner.
Het merendeel van de respondenten heeft een heteroseksuele relatie: slechts 1,6 procent van de mannen en 1,8 procent van de vrouwen met een kind jonger dan 25 jaar geeft aan een relatie te hebben met iemand van hetzelfde geslacht. Op zich niet zo verwonderlijk, omdat het voor holebikoppels meestal niet gemakkelijk is om kinderen te krijgen.
Uit de cijfers blijkt dat de gezinnen toch niet zo divers zijn als gedacht
"Uit de cijfers blijkt dat de gezinnen toch niet zo divers zijn als gedacht", zegt Wyseur. "We horen in de media vaak verhalen over bijzondere gezinnen of gezinnen die het moeilijk hebben. Dankzij dit onderzoek kunnen we inschatten om hoeveel gezinnen het gaat. De Vlaamse overheid heeft deze informatie nodig om het beleid uit te stippelen."
Combinatie werk-gezin
De combinatie van werk en gezin blijkt niet voor iedereen even evident. Een aanzienlijk deel van de niet-werkende ouders blijft net thuis om voor de kinderen te zorgen, vaak met financiële gevolgen. Meer dan de helft van de ouders die deeltijds werken geven aan dit te doen om de combinatie van werk en gezin draaglijk te houden. Wie wel voltijds werkt geeft in ruim 30 procent van de gevallen aan dat die combinatie moeilijk is.
De combinatie gezin en arbeid is voor voltijds werkenden niet altijd evident
"De combinatie gezin en arbeid is voor voltijds werkenden niet altijd evident", zegt Wyseur daarover. "Er wordt heel vaak een beroep gedaan op betaalde of onbetaalde hulp." Het gaat dan om (schoon)ouders die bijspringen om op de kinderen te passen of om huishoudhulp. In dat laatste geval gaat het bijna altijd over hulp met dienstencheques.
De bekende rolpatronen in het gezin blijven overigens moeilijk te doorbreken. Zowel de zorg voor de kinderen als het huishoudelijke werk komt in veel gevallen nog steeds bij de vrouw terecht. Uit de resultaten blijkt wel dat mannen en vrouwen beseffen dat iets schort aan die verdeling. Toch geeft de meerderheid aan er tevreden over te zijn.
De Vlaamse gezinnen blijken wel over meer tevreden. Uit onderstaande grafiek blijkt dat ze gemiddeld genomen het meest tevreden zijn over de samenstelling van hun gezin en de relatie met hun partner. Over hun sociaal leven zijn de gezinnen minder tevreden.
Methodologie
Voor het onderzoek zijn in het voorjaar van 2016 zo'n 11.000 gezinnen met minstens één kind jonger dan 25 jaar in Vlaanderen en Brussel (alleen Nederlandstaligen) aangeschreven, onder wie 2.000 gezinnen met een herkomst van buiten de Europese Unie. Uiteindelijk heeft een vierde van alle gecontacteerde gezinnen de schriftelijke enquête ingevuld. De resultaten zijn daarna gewogen.