Baas Taalunie is voorstander van gebruik smileys en knipogen in krantentekst

Hans Bennis, algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie, denkt dat bijvoorbeeld de knipoog ;-), het driedubbele gebruik van uitroeptekens of de combinatie van uitroep- en vraagteken een goede aanvulling kunnen zijn op de gebruikelijke leestekens.

De baas van de kennis- en beleidsorganisatie voor Nederlandse taal: "Het is niet voor niets dat sommige leestekens, of de bepaalde toepassing van leestekens, op platforms als WhatsApp zo populair zijn. Ze geven een emotie weer die we anders blijkbaar moeilijk kunnen uitdrukken."

Het beste voorbeeld: de knipoog. "Iedereen weet dat ironie een lastig stijlfiguur is. Er kunnen misverstanden ontstaan als lezers iets ernstig opvatten wat de schrijver ironisch bedoelt. Voeg je een knipoog toe, dan is direct duidelijk: dit is niet serieus. Het lijkt me dus bij uitstek een leesteken voor bijvoorbeeld een kranteninterview. Het maakt namelijk nogal uit of een politicus iets meent of een geintje maakt."

Poll: Vindt u het een goed idee om smileys te gebruiken in de krant?

Verrijking?!

Ook het 'nieuwe' gebruik van uitroeptekens vindt hij een verrijking voor de Nederlandse taal. "Op WhatsApp plaatsen we drie uitroeptekens als we een woord of zin veel kracht bij willen zetten. Dat kan, denk ik, in formele teksten ook goed werken. Net als de combinatie van uitroep- en vraagteken. Daarmee drukken we een gevoel van verwondering en verbijstering uit dat we anders kennelijk lastig kunnen weergeven."

Het verbaast Bennis dat er nog zo'n kloof is tussen het gebruik van taal op sociale platforms en andere media. "Zelfs grote schrijvers als W.F. Hermans en Harry Mulisch hebben gepleit voor een ironieteken, omdat ze het nut ervan zagen. Er is in 2007 zelfs een soort bliksemschicht als officieel ironieteken geopperd. Dat is alleen nooit in zwang geraakt. Misschien omdat het niet op het toetsenbord voorkwam. Nu hebben we een geslaagd ironieteken en passen we het helaas alleen op sociale media toe."

Vroeger of later zal het informele taalgebruik het formele volgens hem hoe dan ook beïnvloeden. Er zullen dus ook leestekens verdwijnen, meent hij. "Dat geldt bijvoorbeeld voor de puntkomma, de komma en de dubbele punten. De puntkomma wordt in app'jes bijvoorbeeld alleen nog gebruikt voor het ironieteken en ook dubbele punten en komma's komen weinig voor. Logisch, vind ik, want je hebt die tekens bijna nooit nodig om een tekst te begrijpen. Ze bestaan vooral bij gratie van conventie. We zijn het zo gewend, dus we doen het zo." De punt zal daarentegen altijd belangrijk blijven. "Ook online wordt een zin onbegrijpelijk als de afzender niet af en toe een punt zet."

Of de taalkundige, die sinds vorig jaar aan het hoofd staat van de prestigieuze Taalunie, nog een knipoog aan dit betoog wil toevoegen? "Nee hoor. Ik vind echt dat we met z'n allen wat meer open moeten staan voor veranderingen, want taal is een veranderlijk fenomeen. Er komt eens wat bij. Er verdwijnt eens wat. Allemaal geen enkel probleem, zolang we elkaar maar goed begrijpen."