Hans Bennis, algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie, ziet een plek voor typisch gebruik van leestekens op sociale platformen voor meer formele media, zoals kranten. Deze ‘nieuwe’ leestekens zouden een goede aanvulling zijn op de bestaande, zegt hij in het Algemeen Dagblad. “Het is niet voor niets dat sommige leestekens, of de bepaalde toepassing van leestekens, op platforms als WhatsApp zo populair zijn. Ze geven een emotie weer die we anders blijkbaar moeilijk kunnen uitdrukken.’’

De baas van de kennis- en beleidsorganisatie voor Nederlandse taal ziet ;-) (de knipoog) als beste voorbeeld hiervan. “Iedereen weet dat ironie een lastig stijlfiguur is. Er kunnen enorme misverstanden ontstaan als lezers iets ernstig opvatten wat de schrijver ironisch bedoelt. Voeg je een knipoog toe, dan is direct duidelijk: dit is niet serieus. Het lijkt me dus bij uitstek een leesteken voor bijvoorbeeld een kranteninterview. Het maakt namelijk nogal uit of een politicus iets meent of een geintje maakt.”

Dat dergelijk gebruik van leestekens nog altijd niet ingeburgerd is op andere media dan sociale platforms verbaast Bennis. “Zelfs grote schrijvers als Hermans en Mulisch hebben al eens gepleit voor een ironieteken, omdat ze het nut ervan zagen. Er is in 2007 zelfs een soort bliksemschicht als officieel ironieteken geopperd. Dat is alleen nooit in zwang geraakt. Misschien omdat het niet op het toetsenbord voorkwam? Nu hébben we een geslaagd ironieteken en passen we het helaas alleen in app’jes toe.”

Einde van de komma en dubbele punt?

Maar volgens Bennis is het slechts een kwestie van tijd voordat het informele gebruik van leestekens toegepast wordt in formele teksten. Bovendien zullen er daardoor ook leestekens verdwijnen. “Dat geldt bijvoorbeeld voor de puntkomma, de komma en de dubbele punten. De puntkomma wordt in app’jes bijvoorbeeld alleen nog gebruikt voor het ironieteken en ook dubbele punten en komma’s komen weinig voor. Logisch, vind ik, want je hebt die tekens bijna nooit nodig om een tekst te begrijpen. Ze bestaan vooral bij gratie van conventie. We zijn het zo gewend, dus we doen het zo.”

Een uitzondering is de punt. Die zal volgens de Taalunie-topman altijd belangrijk blijven. “Ook in app’jes wordt een zin onbegrijpelijk als de afzender niet af en toe een punt zet.”