Waarom is het zo gevaarlijk om bij warm weer plots in koud water te duiken?
Ex-motorcrosser Eric Geboers verdronk gisteren nadat hij in het water was gedoken om een hondje te redden. Volgens experts kan het levensgevaarlijk zijn om bij warm weer plots in koud water te duiken. "Koud water van 10 à 15 graden is al voldoende om een koudeshock te veroorzaken", zegt inspanningsfysioloog Romain Meeusen van de VUB. En zwemmen in een vroegere zandwinningsput is op zich al niet zonder gevaar.
Wie op een warme dag in bloot bovenlijf rond een meertje vertoeft, kan beter niet plotseling in koud water duiken. "Op zulke momenten is je huidtemperatuur zeer hoog", legt professor Romain Meeusen uit in "De Wereld Vandaag" op Radio 1. "Je bloedvaten staan dan volledig open. Als je dan plots in koud water springt, is het contrast in temperatuur zo hoog dat je een plotse en diepe ademreflex krijgt. Als je hoofd op dat moment onder water is, dan krijg je water in je longen en verdrink je."
Volgens Meeusen worden de meeste verdrinkingen veroorzaakt door die plotse ademreflex: "Als je huidtemperatuur met een halve graad per seconde afkoelt, dan krijg je bijna onmiddellijk die koudeshock en ademreflex. Dat kan al bij water van 10 tot 15 graden en dat kan bij iedereen gebeuren. Het merendeel van dergelijke verdrinkingen gebeurt trouwens binnen 1 tot 2 meter van de oever."
Gevaarlijker in de zomer?
Het gevaar lijkt dus groter in de zomer. Toch waarschuwt professor Meeusen om ook in de winter niet zonder training in ijskoud water te zwemmen. "Als je je goed opwarmt, zal je binnenste temperatuur opwarmen. Je lichaam zal binnenin warm zijn, maar je huid blijft wel koud. Dat is het grote verschil met de zomer. Het contrast van de hele warme huid met het water geeft die shock waardoor je plots diep inadement."
Onderzoek zal nog moeten uitwijzen of de verdrinking van Eric Geboers inderdaad veroorzaakt werd door die plotse ademreflex. Zijn lichaam werd gevonden op 16 meter diepte.
Zandwinningsputten zijn gevaarlijk
Het zwemmen in een oude zandwinningsput, zoals de Miramar-plas waarin Geboers verdronken is, is hoe dan ook gevaarlijk. Het gevaar zit in de grote verschillen in de diepte van dergelijke putten, en de daarmee gepaard gaande verschillen in de temperatuur van het water.
In de Miramar-plas is de diepte op sommige plaatsen 6 tot 7 meter, maar er zijn ook plaatsen waar het water wel 17 meter diep is. Ook bij andere oude zandwinningsputten is dat meestal het geval, de Grote Put in het recreatiedomein Muisbroek in Ekeren (Antwerpen) is op sommige plaatsen wel 20 meter diep.
De bovenlaag van het water is door de zon momenteel verwarmd tot zo'n 13, 14 graden, maar het water in de diepere stukken is ijskoud: zo'n 4 tot 6 graden, zelfs als het water aan de oppervlakte in de zomer warmer is.
Door stromingen kan dat koude water tot aan de oppervlakte geraken, en wie daar dan in terechtkomt, loopt grote kans dat zijn spieren verkrampen en dienst weigeren, zodat men lelijk in de problemen kan komen. In het slechtste geval kan het koude water zelfs leiden tot een hartstilstand, een beroerte of bewusteloosheid doordat de hersenen minder doorbloed worden.