Baas Taalunie pleit voor chattekens in de krant: "Een ;-) maakt ironie meteen duidelijk"

Een :-p, een :-) of zelfs een :-D: wie anno 2018 communiceert via kanalen als Messenger en WhatsApp heeft vast al leestekencombinaties als deze gebruikt om geschreven woorden of zinnen in de juiste context te plaatsen. Dat is ook Hans Bennis van de Nederlandse Taalunie niet ontgaan en in een interview met het Algemeen Dagblad speelt hij met een opmerkelijk idee: reguliere media als kranten en nieuwswebsites zouden zulke leesteken­combinaties eveneens in hun teksten moeten gebruiken.

"Niet voor niets zijn sommige leestekens op platforms als WhatsApp erg populair", citeert de krant hem. "Ze geven een emotie weer die we anders blijkbaar moeilijk kunnen uitdrukken."

Volgens Bennis kunnen leestekenscombinaties eigen aan chattaal helpen om ironie in geschreven teksten duidelijk te maken. "Iedereen weet dat ironie een lastige stijlfiguur is. Er kunnen enorme misverstanden ontstaan als lezers iets ernstig opvatten wat de schrijver ironisch bedoelt. Voeg je een knipoog toe, dan is direct duidelijk dat het niet serieus is."

"De knipoog lijkt me dus bij uitstek een leesteken voor bijvoorbeeld een kranteninterview. Het maakt namelijk veel uit of een politicus iets meent of een geintje maakt."

Bennis vindt ook het "nieuwe" gebruik van uitroeptekens een verrijking voor de Nederlandse taal. "Op WhatsApp plaatsen we 3 uitroeptekens om een woord of een zin kracht bij te zetten. Ook in formele teksten kan dat goed werken, denk ik, net als de combinatie van een uitroepteken en een vraagteken. Daarmee drukken we een gevoel van verwondering en verbijstering uit dat we anders lastig kunnen weergeven."

Voorts verbaast het Bennis dat nog steeds zo'n grote kloof tussen taalgebruik op sociale media en andere media bestaat. "Zelfs schrijvers als Hermans en Mulisch hebben al voor een ironieteken gepleit. In 2007 is hiervoor een soort bliksemschicht als officieel ironieteken geopperd, maar dat is nooit in zwang geraakt. Misschien omdat het niet op het toetsenbord voorkomt?"

Volgens Bennis zullen vroeg of laat ook leestekens verdwijnen omdat het informele taalgebruik het formele beïnvloedt. "Denk aan de puntkomma, de komma en de dubbele punten. De puntkomma gebruiken we op WhatsApp enkel om een knipoog te vormen, dubbele punten en komma's komen amper nog voor." Een gewoon punt zal volgens de grote baas van de Taalunie wel altijd blijven bestaan omdat het ook in informeel taalgebruik zinnen begrijpelijker maakt.

Aan VRT NWS bevestigt de communicatiedienst van de Taalunie de uitspraken van Bennis in het Algemeen Dagblad. De dienst benadrukt wel dat hij in eigen naam spreekt en dat het niet om een algemene richtlijn van het instituut gaat. "Bennis is een taalkundige en speelt in op trends in het mediagebruik en taalgebruik, nota bene bij jongeren. Een taal evolueert door haar gebruikers, niet door wat de Taalunie daarover zegt."

Het is niet de eerste keer dat Bennis zijn onorthodoxe ideeën over taal communiceert. Eind 2016 liet hij in een interview optekenen dat hij spelling oninteressant vindt. "Ik pleit niet om de spellingregels te laten vallen, maar ik pleit voor gezond verstand", zei hij toen. "Taal is veel meer dan de discussie over een streepje of een trema op een letter zetten."