Trump beslist straks over de Iran-deal: drie vragen

Trump liet gisterenavond via Twitter weten dat hij vanavond al een antwoord zal formuleren op de vraag of hij het nucleaire akkoord met Iran opblaast of niet. De hele wereld houdt dan ook de adem in, want de Amerikaanse president liet in het verleden al duidelijk verstaan dat hij de huidige deal maar niets vindt.

De Irandeal was een overeenkomst die zijn voorganger Barack Obama in 2015 sloot met Iran. Aan die deal werd vele jaren gewerkt en het is meteen een van de belangrijkste diplomatieke prestaties van de regering-Obama.

Kort samengevat zegt de overeenkomst dat Iran zijn atoomprogramma de komende tien jaar drastisch moet beperken, zodat ze geen kernwapens kunnen maken. In ruil werden de economische sancties tegen het land opgeheven. Iran sloot de deal samen met de VS, het VK, Rusland, Frankrijk, China, Duitsland en de EU.

Wel, simpel: er staat een andere Amerikaanse president aan het roer. Donald Trump schilderde de Irandeal in het verleden al herhaaldelijk af als een mislukking en een slecht onderhandelde deal.

Zo vindt Trump de looptijd van tien jaar – tot 2025 – te kort en vindt hij dat het onderhandelde akkoord té soft is. Daarnaast beschuldigt hij Iran er ook van dat ze zich niet aan de afspraken houden en dat ze het terrorisme sponsoren. Ook helpt het niet dat de deal als een overwinning van Obama geldt.

Trump moet nu tegen 12 mei beslissen of hij de deal opnieuw ondertekent. Toen de overeenkomst gemaakt werd, waren de Republikeinen namelijk tegen en konden ze bewerkstelligen dat de president het akkoord elke negentig dagen opnieuw moet ondertekenen.

"De VS kan er straks voor kiezen om volledig uit de deal te stappen. Dan zal het er een beetje van afhangen welke sancties Trump zal treffen en welke gevolgen ze voor wie veroorzaken", zegt David Criekemans, docent internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen. En vooral: of ze de Europese landen zullen treffen of niet.

"Trump kan kiezen om vooral de Iraanse bedrijven te sanctioneren, maar hij kan daarnaast ook nog Europese of andere banken of bedrijven die handel drijven met Iran sanctioneren. Op die manier zou de Irandeal helemaal imploderen." Als dat gebeurt, zal dat volgens Criekemans zware diplomatieke spanningen tot gevolg hebben. "Dan spreken we over een breuk met de westerse alliantie. Dat is pokerspel op hoog niveau."

Trump kan er bijvoorbeeld ook voor kiezen om de verminderde sancties tegen Iran tijdelijk te maken, als een soort hefboom voor heronderhandelingen. "Hij kan ervoor kiezen om opnieuw rond de tafel te gaan zitten met de partners en de deal te herbespreken. Alleen weten we niet goed wat Trump wil, dus dat is een periode van onzekerheid", zegt Criekemans. Als Trump daar zou doorzetten op sancties die gevolgen hebben voor Europa, kan de Irandeal alsnog in elkaar stuiken.

De EU-landen willen alvast dat er helemaal niets verandert. Ze vinden het de beste weg naar ontwapening en daarnaast zien ze in Iran ook een belangrijke handelspartner, die ze liever niet zien wegvallen met het oog op de toekomst.