Italië heeft nog één optie: nieuwe verkiezingen
De Italiaanse 'dag van de waarheid' is gisteren geëindigd zoals hij begon: zonder nieuwe regering. President Sergio Mattarella had vooraf aangegeven dat het zijn laatste poging zou zijn om de partijen nader tot elkaar te brengen. Het mislukte, waardoor er, na twee maanden van patstelling, slecht één optie over lijkt: nieuwe verkiezingen.
"De eerst mogelijke datum voor nieuwe verkiezingen is 8 juli", zei Matteo Salvini van de extreemrechtse Lega gisteren. Salvini is een van de hoofdrolspelers sinds zijn partij flink won bij de verkiezingen van 4 maart. De andere hoofdrolspeler is de tweede grote winnaar: Luigi Di Maio van de populistische Vijfsterrenbeweging. Hij zei gisteren op Facebook dat "we vandaag aan een nieuwe verkiezingscampagne zijn begonnen".
Geen tweede viool
Al vrij snel na de verkiezingen van twee maanden geleden werd duidelijk dat geen van de bekende machtsblokken genoeg stemmen had gehaald om zelf te regeren. Daarom moest er door de partijen worden samengewerkt – niet het grootste politieke talent in een land dat in zeventig jaar tijd 65 regeringen versleet.
Zo ook ditmaal: na zestig dagen onderhandelen weigert de Lega inmiddels samen te werken met de Partito Democratico, weigert de Partito Democratico samen te werken met de Vijfsterrenbeweging en weigert de Vijfsterrenbeweging samen te werken met Forza Italia, dat op haar beurt weigert te breken met de Lega.
Eigenlijk was er maar één samenwerking mogelijk, namelijk tussen de Vijfsterrenbeweging (33 procent van de stemmen) en de Lega (17 procent). Maar ook deze combinatie liep gisteren stuk. Dat kwam volgens politiek analisten vooral omdat Salvini de poot stijf hield. Hem zou in een samenwerking met de Vijfsterrenbeweging hoogstens de tweede viool wachten, terwijl hij zelf zo graag premier wil worden.
Breken met Berlusconi
Hij heeft reden daarop te hopen: in de krant La Repubblica verscheen vorige week een peiling die aantoonde dat de Lega alleen maar groter is geworden sinds de verkiezingen, terwijl de Vijfsterrenbeweging juist flink aan populariteit inboette.
Uit de recentste peilingen blijkt dat verkiezingen geen doorbraak zullen opleveren: nog altijd haalt geen van de machtsblokken een werkbare meerderheid
Bovendien eiste de Vijfsterrenbeweging dat Salvini definitief zou breken met de hoogbejaarde ex-premier Silvio Berlusconi (81), de man die volgens de beweging symbool staat voor alles wat mis is met de oude, corrupte en zieke Italiaanse politiek. Maar Salvini weigerde, vooral omdat hij de hondstrouwe schare Berlusconi-stemmers (ongeveer 14 procent van het electoraat) nodig heeft om in de toekomst te doen wat hem afgelopen maart niet lukte: met een verenigd rechts politiek front een meerderheid halen en premier worden.
'Wapenstilstandsregering'
Italië wordt sinds de verkiezingen bestuurd door een demissionair kabinet dat geen belangrijke besluiten kan nemen over bijvoorbeeld de begroting of een nieuwe kieswet. De kans bestaat daarom dat president Mattarella binnenkort een zogeheten governo di tegua benoemt – een 'wapenstilstandsregering' bestaande uit vakministers, zoals ook in 2011 gebeurde onder leiding van Mario Monti.
Een meerderheid van partijleiders is echter faliekant tegen zo'n zakenkabinet en eist zo snel mogelijk nieuwe verkiezingen. Overigens blijkt uit de recentste peilingen dat dergelijke verkiezingen geen doorbraak zullen opleveren: nog altijd haalt geen van de machtsblokken – noch rechts, noch de Vijfsterrenbeweging, noch links – een werkbare meerderheid.