Leuvense onderzoekers ontdekken oorzaak van zeldzame lupus-variant
Leuvense wetenschappers hebben de genetische oorzaak ontdekt van een zeldzame variant van de auto-immuunziekte lupus. Dat biedt perspectieven met het oog op de ontwikkeling van medicijnen. En niet alleen voor lupus. "Heel wat grote doorbraken in medicatie komen voort uit de studie van zeldzame ziekten", zegt professor Adrian Liston, die het onderzoek leidde.
Lupus is een ziekte waarbij het afweersysteem het eigen lichaam aanvalt. De aandoening kan verschillende organen aantasten en de symptomen lopen erg uiteen. Patiënten krijgen bijvoorbeeld te maken met ontstekingen, spierpijn, gewrichtsklachten, hart- en nierproblemen, mondletsels, vlekken op de huid... Het is een chronische ziekte, met afwisselend opflakkeringen en rustigere periodes.
Over de oorzaak van lupus is vrij weinig bekend. Vermoedelijk gaat het om een combinatie van erfelijke en omgevingsfactoren. De KU Leuven, UZ Leuven en het VIB (Vlaams Instituut voor Biotechnologie) hebben nu bij één zeldzame variant van lupus vastgesteld dat daar één afwijkend gen verantwoordelijk is.
Fout in Ikaros-gen
Artsen en wetenschappers onderzochten een Vlaams meisje dat al op 12-jarige leeftijd lupus kreeg, maar tegelijk heel weinig antistoffen aanmaakte tegen infecties. Een ongewone combinatie. De wetenschappers analyseerden het DNA van het meisje en haar ouders en ontdekten een fout in het Ikaros-gen (IKFZ1). Dat codeert het gelijknamige eiwit dat aan DNA kan binden om de productie van andere eiwitten te stimuleren.
"Door de fout in het Ikaros-gen lukt die DNA-binding niet meer", zegt VIB-onderzoekster Erika Van Nieuwenhove. "Daarnaast zagen we ook dat bepaalde immuuncellen van de patiënte hyperactief waren, zelfs zonder stimulatie. De link tussen beide was het CD22-eiwit, dat normaal gezien de immuunreactie tempert. Ikaros stimuleert normaal de productie van dat eiwit, maar dus niet bij deze patiënt."
Onderzoek naar zeldzame ziekten
Het gaat hier om een zeldzame vorm van lupus, maar toch helpt deze doorbraak in het onderzoek om het hele plaatje beter in kaart te brengen. "Wat we ontdekten, kan ook van betekenis zijn voor anderen. Nu we bij deze patiënte begrijpen wat er fout loopt, kan dat helpen om voor anderen meer gerichte therapieën te ontwikkelen", zegt professor kinderreumatologie Carine Wouters.
De doorbraak geeft hoop voor de ontwikkeling van medicatie, en niet alleen voor lupus. Het defect in het Ikaros-gen is ook al opgedoken in het onderzoek naar acute lymfatische leukemie (ALL) bij kinderen, daar wordt al medicatie voor ontwikkeld. "Heel wat van de grote doorbraken in medicatie komen voort uit de studie van zeldzame ziekten. We kunnen de bevindingen vaak doortrekken naar meer frequente aandoeningen", zegt professor Adrian Liston.