Zonder plastic verpakking gaat er meer voedsel verloren en dat is nog slechter voor het milieu

Met ‘Mei plasticvrij’ en de verschillende ‘Plastic Attacks’ aan supermarkten wordt de aandacht opnieuw gevestigd op de strijd tegen plastic. Hoognodig, als je denkt aan de plastic soups in de oceaan of wanneer je langs onze wegen en velden rijdt. Maar in het debat wordt nog te vaak het nut van plastic vergeten.

Een brij van twee vierkante kilometer met niets dan flessen, zakjes en verpakkingen. Een dode walvis met 27 kilo onverteerbaar afval in zijn buik. Het zijn wraakroepende beelden, die ons allemaal raken. Als je weet dat er elke minuut het equivalent van een volle vuilniswagen in zee wordt gedumpt, dan zijn de acties tegen plastic meer dan terecht en nodig.

Plastic heeft vele toepassingen, maar de verpakking van voeding is in hoeveelheid een belangrijke bron van afval. In Europa wordt ongeveer 40 procent van al het plastic in de verpakkingsindustrie gebruikt. 41 procent daarvan gaat naar de verpakking van voeding. Plastic verminderen is niet zo eenvoudig, want het heeft zijn nut. Plastic verpakking verminderen is niet zo eenvoudig, want het heeft zijn nut. Niet alleen voor productinformatie (de richtlijnen hiervoor worden steeds strenger), maar ook en vooral om bederf tegen te gaan en om nog meer voedselverspilling te voorkomen.

Het is hallucinant als je weet dat vandaag een derde van de totale voedselconsumptie verloren gaat. Dat is één calorie op de drie die niet geconsumeerd wordt. Liefst 30 tot 40 procent van die verliezen liggen bij de consument. Maar natuurlijk is het ook de taak van de supermarktketens om hier iets aan te doen.

We proberen te voorkomen dat consumenten hun eten moeten weggooien, en betere verpakking is daar het beste middel tegen. Zo is een komkommer die omhuld is in plastic folie liefst drie keer langer houdbaar in de koelkast. De groente mag dan wel bijna uitsluitend uit water bestaan, in de productie ervan kruipen ontzettend veel middelen: energie, land, water, voedingsstoffen... Gooi je een komkommer voor de helft weg omdat ze bedorven is, dan is de helft van de ecologische voetafdruk voor niets geweest. Voor een plastic folie bedraagt de voetafdruk minder dan 5 procent.

Of denk aan koekjes of gebakjes die apart verpakt zijn. Dat doen producenten natuurlijk niet zomaar. Wie de vieruurtjes zou weggooien omdat ze uitgedroogd zijn door een te beperkte verpakking, brengt veel meer schade aan het milieu aan dan de plastic waarin ze omhuld zijn. En dan hebben we het nog niet over de impact van verloren voedsel gemaakt van dierlijke producten, waar de milieu-impact nog groter is.

Verpakkingsloze supermarkten zijn in theorie wel mooi en voor een beperkt publiek werken ze zeker. Maar beeld je in dat alle vijf grote retailers in België alle verpakkingen zouden weghalen. Miljoenen Belgen zouden met tientallen potjes naar de winkel moeten en er zou veel meer voedsel verspild worden door een erg korte houdbaarheid.

Laat me duidelijk zijn: hoe sneller er een alternatief is voor plastic, hoe beter. Maar wat activisten vaak dreigen te vergeten in het debat is dat de milieu- en dus ook de klimaatimpact van de verpakking in de meeste gevallen veel lager is dan die van het verspilde voedsel. Plastic heeft vandaag dus wel degelijk zijn nut. Het is een veelzijdig materiaal: licht, maar sterk, makkelijk en relatief goedkoop om te produceren. Maar jammer genoeg heeft het een heel grote keerzijde: het gaat makkelijk honderden jaren mee en breekt niet af, met de bekende gevolgen. Daarom zijn we verplicht om grondig te kijken waar we minder plastic kunnen gebruiken.

Tegen 2025 willen we in onze supermarkten 20 procent minder plastic in de verpakking en moet 100 procent van het plastic recycleerbaar zijn. Recyclage en de circulaire economie zijn een haalbare oplossing tegen vervuiling. Laten we dringend beginnen met het afvoeren van niet-recycleerbare vormen van plastic, in de plaats van alle soorten plastic te demoniseren. Denk aan de zwarte vlootjes die gebruikt worden voor vlees of de hippe folie die PET-flessen plots onrecycleerbaar maakt.

En laat ons niet vergeten: primair blijft nog altijd een correcte manier van sorteren. Plastic van pas aangekochte producten aan de uitgang van de winkel achterlaten, zoals we bij Lidl toelaten, kan helpen. Laten we dus naar het volledige plaatje kijken, naar realistische oplossingen zoeken en de problematiek slim aanpakken. En hopelijk kijken we over tien tot vijftien jaar vol afschuw terug naar die plastic soups.