De afvalberg moet slinken en zoals we nu bezig zijn, geraken we er niet. Daarom wil Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) een versnelling hoger schakelen. Volgende week stelt ze haar ‘Verpakkingsplan’ voor aan de Vlaamse regering. Dit zijn de krachtlijnen:

• Blikje is geld waard

Schauvliege zal haar coalitiepartners nog moeten overtuigen, maar voor de invoering van het statiegeld op blikjes kan ze wel al rekenen op de steun van meer dan de helft van de Vlaamse steden en gemeenten. Die tekenden allemaal in op de Statiegeldalliantie.

De bedoeling is vooral zwerfvuil tegengaan. De redenering is dat, als een blikje of een flesje geld waard is, mensen minder geneigd zijn dat te laten slingeren. Drankverpakkingen maken zo’n 40 procent uit van de totale hoeveelheid zwerfvuil (24.000 ton per jaar).

• Een andere ‘p’ in pmd

Het grote argument tegen statiegeld op petflessen en blikjes is dat je de pmd-zak zo goed als leeghaalt. Zonde, want de blauwe zak is wel een performant systeem om afval te sorteren en te recycleren. Dus wil Schauvliege een andere ‘p’ in pmd.

‘Alle mogelijke recycleerbare verpakkingen en zelfs andere kleine plastic voorwerpen’, zegt ze. ‘Op die manier vermijden we dat de we de pmd-zak uithollen. Dat maakt het ook eenvoudiger voor de burger en de ophaling. Je steekt gewoon al je recycleerbare afval in één zak.’

• Verpakking maken = verpakking betalen

Het geld voor haar maatregelen wil Schauvliege halen bij de producenten of de verpakkers. De sector draagt nu amper 9,7 miljoen euro per jaar bij aan Fost Plus, dat verpakkingen ophaalt en recycleert. Ter vergelijking, de Vlaamse steden en gemeenten betalen elk jaar 155 miljoen euro om zwerfvuil op te ruimen.

Dat kan niet, vindt Schauvliege. Ze denkt eraan om een Vlaams verpakkingsfonds op te richten. De producenten storten wat ze moeten aan dat fonds, dat op zijn beurt maakt dat het geld gaat naar het vergoeden van lokale overheden en het financieren van proefprojecten, onderzoek en het uitgebreide statiegeld.

• Verbod plastic zakjes

Vergeet de plastic zakken aan de kassa. Als het van Schauvliege afhangt, komt daar een verbod op. In Scandinavië, Frankrijk en Nederland is dat al ingevoerd. En omdat Wallonië de zakken al in de ban heeft gedaan, zijn de grote supermarktketens inmiddels druk op zoek naar alternatieven. Herbruikbare zakken zijn de toekomst, vindt Schauvliege. Alternatieven zoals papieren zakken kunnen eventueel voor even. Maar als die te populair worden, volgen ook daar maatregelen. Het enige plastic dat de minister wil tolereren, is bijvoorbeeld dat rond komkommers, die anders veel te snel rotten.

• E-commerce moet mee

‘De e-commerce wint aan belang, dus moet ook zij zich aanpassen’, zegt Schauvliege. Want alles wat je online bestelt, wordt meestal verpakt in plastic en in een kartonnen doos verzonden. Al beseft Schauvliege wel dat, als je Vlaamse bedrijven zware normen oplegt, de concurrentie met het buitenland onmogelijk dreigt te worden. Om dat probleem de wereld uit te helpen, denkt Schauvliege aan een ‘verpakkingsverantwoordelijke’ voor de e-commerce, die erop moet toezien dat iedereen de Vlaamse regels respecteert.

• Minimaal 800 euro boete voor zwerfvuil

Het sluitstuk in de strijd tegen zwerfvuil zijn boetes. Nu riskeren overtreders maximaal een GAS-boete van 350 euro of 175 euro voor minderjarigen, maar Schauvliege speelt al langer met het idee die op te trekken. Daarvoor heeft ze al de goedkeuring van de Vlaamse regering.

De nieuwe boetes zullen geen GAS-boetes meer zijn, waardoor rechters in de toekomst sommen van 800 euro tot zelfs 2 miljoen euro kunnen opleggen. Als het parket de sluikstorters niet ­vervolgt, kan het de zaak door­spelen naar de afdeling Hand­having van het Vlaamse Gewest om een bestuurlijke boete op te leggen.