De voorzitter van de Hongaarse afdeling van Amnesty International ontvangt steeds meer haatmail. ‘We moeten nadenken over onze veiligheid’, zegt Julia Ivan.
‘Natuurlijk staan we onder druk’ zegt Julia Ivan, wanneer we haar spreken op een boogscheut van het Brusselse Berlaymontgebouw. ‘We krijgen elke dag tientallen haatberichten. Hongaren schelden me aan de telefoon uit voor het vuil van de straat, eisen dat we ons burgerschap opgeven en het land worden uitgezet. Het is zeer onaangenaam omdat je niet weet wie erachter zit en je er rekening mee moet houden dat het niet bij dreigementen blijft.’
Als directeur van de Hongaarse afdeling van Amnesty International is Julia Ivan tegenwoordig opgejaagd wild. Sinds twee weken prijkt ze op de lijst van ‘Huurlingen van Soros (George Soros, filantroop en opposant van het Orbanregime, nvdr)’, tussen Hongaarse academici, mensenrechtenactivisten en journalisten die volgens het regimegezinde magazine Figyelo samenspannen tegen Hongarije. ‘Het is een hele eer om op die lijst opgenomen te worden’, glimlacht Ivan. ‘Ik zie het als een keurmerk voor het werk dat we doen. Aan de andere kant zorgt die druk voor enorme uitdagingen. We moeten tegenwoordig nadenken over onze veiligheid. Is het bijvoorbeeld nog wel veilig om ons adres op onze website te zetten?’
Wie lid wil worden van Amnesty International, zal moeten aanvaarden dat zijn huis overhoop wordt gehaald door de geheime dienst.
Overwegen jullie om ondergronds te gaan?
Julia Ivan: Als we dat zouden doen, geven we toe dat we onder druk staan, en dat wil ik niet. Het probleem is dat er altijd een tijdsinterval is. Het is voor de Hongaarse overheid redelijk eenvoudig om ons kantoor te sluiten. Het Europees Hof voor Justitie doet er jammer genoeg iets langer over om tot een uitspraak te komen. Ik kan niet garanderen dat we over vier jaar nog bestaan.
Houdt u rekening met het scenario dat u Hongarije zult moeten verlaten?
Ivan: Met de nieuwe ngo-wet wordt het heel moeilijk. Als die nieuwe regeling er komt, zullen ngo’s die met vluchtelingen werken zich moeten registreren bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. De huidige minister is Sandor Pinter, een absolute vertrouweling van premier Victor Orban, die de harde aanpak voorstaat en geen moer geeft om burgerrechten. Bovendien zouden de inlichtingendiensten bij al onze vrijwilligers een background check mogen doen. Wie in Hongarije lid wil worden van Amnesty, zal dus moeten aanvaarden dat zijn huis overhoop kan worden gehaald door de geheime dienst. Dat gebeurde zelfs onder het communisme niet.
En als we al de toestemming krijgen om te blijven bestaan in Hongarije, moeten we ook nog eens 25 procent van onze buitenlandse fondsen aan de overheid afstaan, die dat geld dan zal investeren in grensbewaking. Als de hoofdafdeling van Amnesty International ons financiert, sponsort ze dus het hek op de grens met Oostenrijk. Ik kan begrijpen dat donoren geen zin hebben om het regime-Orban op die manier te financieren. Maar voor ons betekent het wegvallen van die steun wellicht het einde.
Waarom komt er zo weinig verzet tegen die autoritaire maatregelen?
Ivan: Omdat veel Hongaren van dag tot dag leven. De armoede neemt toe, veel gezinnen hebben nauwelijks overschot, er is veel werkonzekerheid. In zulke omstandigheden is het moeilijk om je te engageren.
Waarom wordt regeringspartij Fidesz niet afgestraft voor zijn economisch beleid?
Ivan: Orban is erin geslaagd verkozen te worden zonder enig economisch of sociaal programma. Hij heeft nooit beloofd dat het beter zou worden, alleen dat het niet slechter zou worden. De armste en meest gediscrimineerde groepen in de bevolking stemmen voor Orban. De Roma bijvoorbeeld stemmen massaal voor Fidesz, omdat ze bang zijn dat het met al die migranten erbij nog erger wordt.
Orban heeft het wantrouwen tegenover migranten niet geïntroduceerd, hij heeft het enkel aangewakkerd. Hij is populair omdat hij beweert dat hij de migratie naar Hongarije volledig kan stilleggen. Dat is natuurlijk niet zo: sinds de vluchtelingencrisis heeft Hongarije al aan een duizendtal migranten asielstatus gegeven. Voor sommige Hongaren is dat genoeg om kwaad te worden op de regering, want Orban had beloofd dat er helemaal geen migranten zouden komen.
De oppositie slaagt er niet in een vuist te maken?
Ivan: Het is nog steeds dezelfde oude garde die daar de dienst uitmaakt. Ze heeft de verkiezingen niet ernstig genomen en buiten Boedapest nauwelijks campagne gevoerd. De oppositiepartijen vervullen niet echt een rol in het systeem, ze zijn er enkel om een schijn van democratie op te houden. Ik ben er niet voor gewonnen om als symbolische actie de oppositiezetels in het parlement leeg te laten, zoals sommige activisten voorstellen. Parlementsleden kunnen veel informatie vergaren. Ze moeten de straat op, vooral in de rurale gebieden. Fidesz kan nog altijd verslagen worden, ook met het huidige kiessysteem, maar dan moet de oppositie de handen wel in elkaar slaan.
Wat verwacht u van Europa?
Ivan: De Europese Volkspartij moet maar eens duidelijkheid scheppen of ze premier Orban blijft steunen. Zolang de Duitse christendemocraten hun economische belangen boven het Europese belang stellen, maak ik me geen illusies.
De EVP wil Fidesz aan boord houden om Orban in te tomen. Volgt u dat argument?
Ivan: De voorbije jaren heeft Orban de kieswet op zijn maat herschreven, de rechtsstaat opzijgezet, de media aan banden gelegd en de Central European University weggejaagd. De EVP heeft dus duidelijk geen enkele controle over hem. Waarom ziet de EVP niet in dat Hongarije zowat het hele Europese buitenlandbeleid lamlegt? Hongarije heeft zijn veto gesteld tegen een samenwerkingsakkoord met de Afrikaanse landen om migratie tegen te houden, omdat het niet streng genoeg is. Fidesz wil migratie helemaal verbieden. Hongarije ondergraaft al jaren de eenheid van de Europese Unie. Het blokkeert sancties tegen Rusland en beschermt Chinese belangen. Het is toch opmerkelijk dat Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en EVP-voorzitter Manfred Weber dat toelaten?
Moet Europa dan de geldkraan dichtdraaien?
Ivan: Als Hongaarse burger hoop ik natuurlijk niet dat mensen hieronder lijden. De enige hoop om Fidesz in te tomen, is het voorstel om Europese subsidies te schorsen zolang er aan bepaalde democratische voorwaarden niet voldaan wordt. Ondanks alle anti-Europese retoriek zijn Hongaren nog steeds enorm pro-Europees. Daarom spreekt Orban ook altijd over ‘Brussel’ als hij uitvaart tegen Europa, en niet over ‘de Europese Unie’. Het is een soort hersenspoeltechniek: herhaal de boodschap lang genoeg en ze blijft hangen.
Welke impact zal de derde termijn van Orban hebben op de Hongaarse bevolking?
Ivan: Ik vermoed dat de braindrain die al even bezig is zich zal doorzetten. De knapste koppen studeren allang niet meer in Hongarije. Het land snakt naar artsen, ingenieurs en IT’ers, maar er wordt vrolijk doorbespaard op onderwijs. Orban schijnt te denken dat Hongarije een land van louter Mercedesarbeiders moet worden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
