Brits Hogerhuis raakt in opspraak na anti-Brexit opstand: wat betekent dit?
Het voortbestaan van het Britse Hogerhuis is ter discussie komen te staan nu de leden deze week voor de veertiende keer met succes een amendement hebben ingediend om de regering van Theresa May te dwingen tot een zachte Brexit.
De rechtse pers is niet blij met de baronnenrevolte. "Verraders in hermelijn", kopte The Daily Mail, dat eerder onwelgevallige rechters "vijanden des volks" had genoemd. Onder Brexiteers roep klinkt nu, bijvoorbeeld bij Nigel Farage, de roep om het The House of Lords met al haar 781 in hermelijnmantel gedrapeerde leden af te schaffen.
"De regering-May moet aansturen op lidmaatschap van de Europese Economische Ruimte." "Het Lagerhuis moet een beslissende stem krijgen over het Brexit-akkoord." "De Brexit-datum 29 maart 2019 mag niet op de omslag van de Brexit-wet staan." "Er moet een herkansingsreferendum komen over een onderhandelingsresultaat." Een greep uit de amendementen die de eurogezinde senatoren aan de Brexit-wet wensen te hangen. Het is nu aan de Lagerhuisleden om daarover te stemmen, waarna het weer naar de Lords gaat, een proces dat bekend staat als parlementair pingpong.
Spelen met vuur
Grote vraag is of het Hogerhuis zijn hand aan het overspelen is. De honderd jaar oude Salisbury-conventie leert dat deze ongekozen kamer niet tegen beloften uit het manifest van de regerende partij mag stemmen, dus ook niet tegen het Conservatieve voornemen het eiland uit de EU te halen, inclusief interne markt en douane-unie. Lord Hailsham, de man die in 2010 met pek en veren het Lagerhuis heeft verlaten nadat hij de belastingbetaler had laten opdraaien voor een eendeneiland in zijn slotgracht, beweerde dat het Hogerhuis de beslissing van het volk slechts "aan het verbeteren is".
Onheil
De Brexiteers ruiken een samenzwering, waarbij de Conservatieve Lagerhuisrebellen hun geestverwanten in het Hogerhuis zouden gebruiken om tot een zo zacht mogelijke Brexit te komen. Het merendeel van de Hogerhuisleden zijn tegen Brexit, zes voormalige Eurocommissarissen voorop. De regering heeft bij lange na geen meerderheid, wat voor complicaties zorgt omdat het Hogerhuis mondiger is dan ooit. Tot 1999 was The House of Lords het exclusieve – en apolitieke – domein van de landadel, bisschoppen en raadsheren die zich beperkten tot het controleren van wetsvoorstellen.
Sinds Blairs hervormingen zit ‘s werelds op een na grootste volksvertegenwoordiging vol met oud-politici, voormalige topambtenaren ("Sir Humphreys die Lord Humphreys zijn geworden") en partijdonateurs. Het Conservatief-Progressieve coalitiekabinet van David Cameron had plannen het huis verkiesbaar te maken, maar dit stuitte ironisch genoeg op verzet van de Brexiterende Conservatieven. Zeker zo ironisch is dat Liberaal-democratische senatoren het lidmaatschap van de ongekozen kamer waar ze principieel tegen zijn, nu gebruiken om Brexit te bestrijden.
'The Parliament Act'
Historici hebben paralellen getrokken met 1911 toen de Lords tegen de begroting stemden, tot woede van onder anderen Winston Churchill, toen een Liberale bewindsman. Het leidde toen tot de instelling van een Parliament Act, een machtswoord dat ook Theresa May ter beschikking staat als milords blijven dwarsliggen. Gezien haar zwakke positie in het Lagerhuis is dat evenwel niet zonder risico. De premier kreeg deze week steun uit onverwachte hoek toen de eurogezinde Labour-parlementariër Caroline Flint riep de Lords op te houden met "politieke Brexit-spelletjes".
Brexiteers gaan een stap verder. Farage sprak over een opstand van de "grootstedelijke elite". Op zijn ‘Moggcast’ waarschuwde Brexiteer Jacob Rees-Mogg dat "de Lords hun voortbestaan op het spel zetten als ze de wil van het volk traineren". Het Conservatieve kamerlid Daniel Kawczynski heeft zijn partij opgeroepen om afschaffing van het Hogerhuis op te nemen in het volgende verkiezingsmanifest. Dit zal volgende maand ook het onderwerp zijn van een vrijblijvend Lagerhuisdebat nadat meer dan 100.000 mensen een petitie voor afschaffing hadden ondertekend.
Afschaffing, iets waar de Schotse nationalisten altijd voor zijn geweest, zou niet uniek zijn. Toen Oliver Cromwell na de burgeroorlog in 1649 aan de macht kwam was zijn eerste daad het ontmantelen van het Hogerhuis, omdat "het nutteloos en gevaarlijk is voor het Engelse volk".
Het Hogerhuis herbergt internationaal bekende namen. Zo zitten de atleet Sebastian Coe en de theatermaker Andrew Lloyd-Webber op de Conservatieve bankjes, terwijl de ondernemer Alan “You’re fired” Sugar bij de Labour-fractie zit. Een van de leiders van de anti-Brexit opstand is de negende hertog van Wellington, een nazaat van de bevelhebber die Napoleon versloeg en later premier zou worden.