Gentse Joyce (21) vrij na 107 dagen cel voor drugssmokkel: "Lang getwijfeld maar ik stond met rug tegen de muur"

13.14 uur. De deur van de vrouwengevangenis in Vorst zwaait open en eindelijk - na heel wat administratieve rompslomp sinds afgelopen vrijdag - kan Joyce Van Poucke (21) haar mama Magali en zusje Vinayka (14) in de armen sluiten. "’t Is zo ver", zegt Magali met een Gentse tongval. "‘k Heb ze terug." De ene knuffel volgt de andere op weg naar de auto. De reiskoffer waarmee ze in januari naar Suriname vertrok, gaat de wagen in. Exact 107 dagen later dan gepland want normaal zou Joyce al op 27 januari via Parijs teruggekeerd zijn. 

"Maar ik ben naïef geweest en ik ben meegegaan in een plan van mijn 'vriend' om drugs te smokkelen", zegt ze eerlijk, na een passage in het damestoilet om zich te schminken en de eerste hap in goudgele frietjes in plaats van gevangeniskost. Haar mama schudt veelzeggend het hoofd. Ze zag hoe haar dochter in de val liep van een gehaaide twintiger uit West-Vlaanderen en in een vieze cel in Cayenne op Frans-Guyana, een Frans overzees departement dat grenst aan Suriname en Brazilië, belandde. "Een crimineel", vindt Magali. "Die Chivaro heeft haar belogen, bedrogen en gebruikt." Joyce beaamt. "Ik dacht dat hij echt gevoelens had voor me", zucht ze. "Via via leerde ik hem een drietal jaar geleden kennen. Hij vertelde vorig jaar me dat hij uit elkaar was met het meisje waarmee hij twee kinderen heeft. Ik geloofde dat ook."

De Surinamer met een Nederlands paspoort palmde Joyce - die het financieel niet zo breed had - volledig in. "Hij kocht me een tv. En een gsm. Ik aanvaardde die spullen, maar al het overige wat hij me wilde geven heb ik altijd geweigerd. Tot die reis. Chivaro ging vaak naar zijn thuisland en ik had al lachend eens gezegd dat hij me wel eens mocht meenemen. Ik was nog nooit in het buitenland geweest. Enkele weken later zei hij plots dat alles geregeld was." Hij beloofde Joyce een tiendaagse vakantie en gaf haar geld. "Om zelf m’n terugvlucht te regelen", vertelt ze. "En het moest via Parijs gaan. Dat vond ik vreemd omdat via Schiphol naar Suriname reizen volgens iedereen makkelijker was." Maar omdat de jongeman alles zou financieren, zag Joyce er voorlopig weinig graten in. "Toen ik ontdekte dat hij een dag vroeger - op 26 januari - zou terugreizen, ben ik wel kwaad geworden. Ik wou niet alleen reizen, maar hij had er geen oren naar." Pas tijdens de ‘droomvakantie’ zou duidelijk worden waarom.

"Die eerste dagen in Suriname leek alles vrij normaal. Hij had een appartement voor ons gehuurd, we deden allerlei dingen samen en bezochten zijn familie", vertelt ze. Maar naarmate de dagen vorderden, werd haar ‘vriend’ afweziger. "Dan ging hij ’s avonds alleen op stap en kwam onder invloed terug thuis. Ik betrapte hem er ook op dat hij nog altijd belde met zijn zogeheten ex-vrouw en hij werd alsmaar afstandelijker." Drie dagen voor vertrek - op 24 januari - zaten er opeens allemaal vrienden en familieleden van Chivaro in het huurappartement. De oom van de jongeman liet duidelijk blijken dat Joyce nog een opdracht zou krijgen. 

"Hij zei tegen Chivaro dat het tijd werd dat ik wist waarom ik meegekomen was", zegt de jonge Gentse. Ze kreeg het voorstel om drugs te smokkelen. "Ze vroegen of ik geld wilde verdienen", zucht Joyce. "En toen viel het woord cocaïne en wist ik niet meer wat te doen. Ik heb lang getwijfeld. Maar hun toon werd plots dreigender. Ik zou de tickets, de huurwagen en andere gemaakte kosten moeten terugbetalen aan de familie als ik niet wilde meedoen. Dat kon ik niet. Dus ben ik er domweg in meegegaan terwijl ik wist dat zoiets eigenlijk niet mocht. Het voelde voor mij alsof ik met m’n rug tegen de muur stond en de 10.000 euro die ze me aanboden klonken inderdaad verleidelijk." De familie drugssmokkelaars praatte ook continu in op de jonge Gentse. "Ik moest me geen zorgen maken want ze deden dit zo vaak vertelden ze me toen ik voor het eerst die ‘drugsbeha’ onder ogen kreeg." In de beha met extra opbergvakjes belandde uiteindelijk 1,25 kilogram aan pure cocaïne. Goed voor een straatwaarde van 55.000 euro. "Uiteindelijk dacht ik: even doorbijten als het toch zo makkelijk is, het geld incasseren en daarna de relatie beëindigen. Elk zijn eigen weg want ik wilde niet een tweede keer ongewild in zo’n vuil complot belanden."

Tot bij het vliegtuig geraakte Joyce met de drugsbeha nooit. Ze werd in een taxi gezet met als bestemming de luchthaven van Cayenne in buurland Frans-Guyana, maar zodra ze zich daar aanmeldde, viel ze door de mand. "De vrouw die me voor 300 euro daarheen gebracht heeft op vraag van Chivaro’s drugsnetwerk, heeft me waarschijnlijk verraden", zegt Magali’s tweede jongste dochter. "Ik heb direct toegegeven wat er aan de hand was en mijn verhaal volledig gedaan." Maar dat mocht niet baten. "Chivarro was al een dag eerder teruggereisd en de overige bendeleden konden ze ook niet iets maken", klinkt het. Dus belandde de jonge vrouw in de cel. Voor meer dan drie maanden, maar ze beseft dat ze er nog een pak langer had kunnen zitten. "Tijdens mijn proces daar heb ik twee jaar cel waarvan een jaar effectief gekregen", vertelt ze eerlijk. "Eigenlijk riskeerde ik zelfs 10 jaar cel met die hoeveelheid op zak." Nadat de plaatselijke rechter - al tokkelend op haar gsm - haar overplaatsing naar de vrouwenafdeling van de gevangenis van Cayenne had bevolen, belandde ze in de cel met een 46-jarige Nederlandse vrouw. "Mijn gevangenismama", lacht Joyce. "Zij heeft me ginder op de been gehouden en altijd met me gepraat. Door haar kon ik de moed er toch wat in houden." Want in vergelijking met Vorst - waar Joyce het weekend moest doorbrengen door de brugdag vorige vrijdag bij verschillende administratieve diensten - was het cellencomplex op Cayenne een nachtmerrie.

"We zaten met z’n drieën in een cel voor twee en de cipiers behandelden me als een hond", zegt ze. "Als je twee keer ’s ochtends niet spontaan ‘bonjour’ zei, werd een verslag opgemaakt dat je je niet gedroeg. Dan waren je kansen op een vervroegde vrijlating ook meteen weg. Als je Frans niet zo goed begreep, dan speelden ze vaak echt met je voeten. Onze douches zaten bovendien vol schimmel en kakkerlakken. Hygiëne was er amper in het hele complex want veel van vrouwen die er al een tijdje zaten hadden last van huidaandoeningen zoals eczeem omdat het water waarmee we ons moesten wassen zo vervuild was." Ook het beperkte aanbod aan eten - waardoor Joyce enkele kilo’s vermagerde - was lastig. "Zo kregen we ’s ochtends bijna altijd enkel droog stokbrood. Een beetje boter? Wat suiker? Of zout? Dat moest je zelf aankopen met het geld dat je familie stortte. Net als belminuten naar Europa."

Ondanks de erbarmelijke omstandigheden in de gevangenis kwam Joyce er naar eigen zeggen sterker en beter uit. "Ik probeerde positief te blijven door van dag tot dag te leven en ik heb er ook veel gebeden", zegt ze. “Ik geloof echt dat dit deel was van Gods plan om me bepaalde zaken te doen inzien. Dat ik beter moet uitkijken wanneer mensen me iets vertellen of beloven, dat ik veel beter mijn vrienden moet kiezen en dat ik echt een andere weg moet inslaan met mijn leven." Ze kreeg er ook waardevolle lessen. "Ik heb er verplicht op maandag, woensdag en vrijdag Franse les gevolgd waardoor ik me er nu wat beter in kan uitdrukken." Ze leerde er ook het lokale Surinaamse dialect en schaafde haar Engels bij. "Maar het belangrijkste dat ik er geleerd heb, is dat mijn mama en drie zussen er altijd voor me zullen zijn. Aan hun steun heb ik ontzettend veel gehad want mijn zogezegde vrienden lieten - buiten m’n beste vriendin Zoë - amper iets van zich horen."

Terwijl andere jongeren die in de val lopen van een crimineel netwerk er niet durven over praten, doet Joyce dat wel. "Ik doe m’n verhaal één keer omdat iedereen zou weten hoe het ‘echt’ gelopen is”, zegt ze. "Ik maakte een fout door uiteindelijk te bezwijken onder alle druk, maar ik zou nooit met zo’n plan in m’n achterhoofd naar Suriname vertrokken zijn. Ik wil andere meisjes waarschuwen en beschermen om niet in zo’n val te trappen en voor mij is dit hoofdstuk vanaf morgen (vandaag red.) definitief afgesloten. De tijd die ik kwijt ben, krijg ik niet meer terug en dus wordt het tijd om mijn leven deftig op te bouwen."