Het gezin als terreurcel: IS-militanten, wellicht ex-Syrië-gangers, zaaien dood en vernieling in Indonesië
Indonesië heeft de trieste primeur van een nieuwe fenomeen: het jihadgezin. Gisteren pleegde een gezin een aanslag op een politiebureau in Surabaya, zondag waren er ook al drie dodelijke zelfmoordaanslagen. Wellicht gaat het om teruggekeerde IS-gangers.
De beelden van de gezinsaanslagen in de Indonesische stad Surabaya, vastgelegd door beveiligingscamera's, zijn genadeloos. De Indonesische televisie krijgt er niet genoeg van. Keer op keer exploderen maandag op het scherm de twee brommers bij het politiebureau, volgepakt met mensen, recht in het gezicht van de kijker.
Een gezin van vijf - vader, moeder en drie kinderen - stopte daar voor een paar agenten en blies zichzelf aan flarden. Een kind, een meisje van een jaar of 8, overleefde het, haar hoofddoekje onder het bloed. Een politieman in burger nam het kind in zijn armen en bracht haar naar het ziekenhuis.
Het dodental van de afgelopen twee dagen in Surabaya komt daarmee op zeventien - bij de aanslag op drie kerken kwamen zondag zes leden van het gezin dat zich opblies om en zeven kerkgangers. Het zijn er in totaal zelfs twintig als je de drie doden meetelt die zondag in het nabijgelegen stadje Sidoarjo omkwamen toen een bom voortijdig afging. Ook dat was het werk van een gezin: vader, moeder en vier kinderen.
Voor vader Oepriarto is de driedubbele aanval niet alleen het einde, maar ook de bekroning van zijn leven
In alle gekte heeft het nog iets troostends dat het gezin bij het politiebureau in één keer ging. Het voelt minder koelbloedig aan dan wat zich een dag eerder afspeelde: toen splitste Dita Oepriarto zijn gezin berekend op. Hij bracht zijn vrouw Puji Kuswati en hun dochters van 9 en 12 naar de protestantse kerk. Zijn twee jongens van 16 en 18 reden met de brommer naar de katholieke Santa Mariakerk. Zelf ging hij met de auto naar de kerk van de Pinkstergemeente in een andere straat.
Haatprediker
Puji en de meisjes zijn gefilmd: je ziet de drie wapperende boerka's, moeder voorop, vastberaden lopen. Een vreemd gezicht: boerka's bij een protestantse kerk. Een bewaker roept haar. Puji kijkt om maar aarzelt niet. Ook de twee meisjes stappen door zonder hun pas in te houden. De man komt aanrennen met zijn hand naar voren alsof hij haar nog wil grijpen. Op dat moment explodeert de eerste bom, vooraan, waar Puji en haar oudste dochter zijn. Een tel later explodeert ook het kleine meisje, vlak voor de man, die vol wordt getroffen.
Voor vader Oepriarto is de driedubbele aanval niet alleen het einde, maar ook de bekroning van zijn leven. Hij is een diepgelovige aanhanger van Aman Abdurrahman, de haatprediker die aan het hoofd staat van Jamaah Ansharut Daulah (JAD), de nieuwste en meest radicale terreurbeweging in het land. JAD heeft trouw gezworen aan Islamitische Staat en heeft nauw contact met de leiding in Syrië. Abdurrahman is gevangengezet en wacht op zijn veroordeling. Maar zelfs in zijn cel houdt hij niet op met preken.
Vijfhonderd Indonesische Syrië-gangers zijn teruggekeerd sinds IS daar is gedecimeerd. Onder hen waren ook Oepriarto en zijn gezin. Hij is volgens politiebronnen na zijn terugkeer het hoofd van JAD in Oost-Java geworden, de regio waartoe ook Surabaya behoort. De nationale politiechef van Indonesië, Tito Karniavan, zegt dat het gezin een 'slapende terreurcel' was, die vanuit Syrië werd geactiveerd.
Politiechef Karniavan gaat ervan uit dat er meer cellen in actie zullen komen
IS zou ook verantwoordelijk zijn voor de bewapening en training van de terroristen, die blijken te beschikken over hoogexplosieve bestanddelen en uit de Filipijnen afkomstige wapens.
Politiechef Karniavan gaat ervan uit dat er meer cellen in actie zullen komen. Het gezin van Anton Febrianto, een goede vriend van Oepriarto, was er al bijna klaar voor. Twaalf uur nadat Oepriarto en zijn familie zich hadden opgeblazen, klonk er een explosie in Febrianto's huis. Met zijn vrouw en hun oudste zoon van 17 was hij bezig een bom in elkaar te zetten, die vroegtijdig ontplofte.
Moeder en zoon waren meteen dood. Anton leefde nog toen de politie binnenkwam. De agenten schoten hem dood, uit voorzorg - hij had de knop volgens hen in zijn hand om een andere bom te doen ontploffen. Drie kinderen overleefden het, omdat zij in een andere kamer waren.
Asian Games
Het gezin van Oepriarto leefde in Syrië, maar onduidelijk is of de twee andere families daar ook zijn geweest. De politiechef zegt dat de acties een wraakneming zijn voor de berechting van Aman Abdurrahman, en dat zou betekenen dat alle drie de families zeker in contact stonden met JAD, en misschien zelfs rechtstreeks met IS.
Indonesië maakt zich grote zorgen over de Asian Games die in augustus in Jakarta en Palembang worden gehouden. Die Aziatische spelen zijn een gigantisch sportevenement, waarvoor nog steeds haastig allerlei stadions en gebouwen worden neergezet. Die spelen zullen een dankbaar doelwit voor aanslagen zijn. Driehonderd extra beveiligingscamera's moeten de politie helpen de terroristen daar buiten de deur te houden.