IAN HOOTON/SCIENCE PHOTO LIBRARY

PCOS, de grote onbekende bij veel vruchtbaarheids­problemen: mogelijke oorzaak gevonden, oplossing in zicht?

Hoopgevend nieuws voor vrouwen die kampen met PCOS en verminderde vruchtbaarheid. Wetenschappers hebben een mogelijke oorzaak ontdekt voor de aandoening, die een van de belangrijkste oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen is. De kiemen worden al in de baarmoeder gelegd, nog voor de geboorte, hebben wetenschappers in Frankrijk vastgesteld. Ze hebben een manier gevonden om PCOS bij muizen te genezen, later dit jaar moet het bij mensen getest worden.

Polycysteus ovariumsyndroom (PCO of PCOS) komt voor bij 5 tot 10 procent van alle vrouwen en is een van de belangrijkste -zo niet de belangrijkste-  hormonale oorzaken van verminderde vruchtbaarheid of onvruchtbaarheid. Toch is het relatief onbekend, veel vrouwen weten zelf niet dat ze het hebben, tot ze hun kinderwens willen omzetten in de realiteit.

Normaal komen bij het begin van elke cyclus meerdere eiblaasjes in de eierstokken tot ontwikkeling. Een daarvan groeit uit tot een follikel, een rijpe eicel, die bij de eisprong in de eileider terechtkomt. Bij vrouwen met PCOS worden in de eierstok meerdere follikels gevormd. Zij groeien door een verstoorde hormoonbalans amper door en springen nauwelijks of niet. Die niet-ontwikkelde follikels worden cystes genoemd. Op echo's zijn ze duidelijk zichtbaar als een "krans" bij de eierstok.  

Mayo Health Clinic

PCOS kan zich op verschillende manieren uiten en toont zich bij elke vrouw ook anders. Door bijvoorbeeld onregelmatige of uitblijvende menstruaties, problemen met de suikerhuishouding, een vette huid, acne, overmatige lichaamsbeharing door hoge testosterongehaltes, overgewicht... Niet elk symptoom doet zich bij elke vrouw voor, sommige vrouwen hebben zelfs géén symptomen. De diagnose wordt doorgaans pas gesteld als vrouwen naar een arts stappen omdat ze maar niet zwanger raken.

PCOS is volgens sommige wetenschappers de meest voorkomende hormonale aandoening bij vrouwen die zich in de vruchtbare leeftijd bevinden, maar er is nog niet zo heel veel onderzoek naar verricht. De oorzaken van PCOS blijven nog relatief onbekend.

Teveel aan hormoon AMH in de baarmoeder

Wetenschappers van het Institut National de la Santé et de la Recherche Médicale (Inserm), het Franse overheidsinstituut dat onderzoek doet naar gezondheid en medische wetenschap, hebben nu voor het eerst meer inzicht verworven in het ontstaan van PCOS. Het syndroom blijkt mogelijk nog voor de geboorte al getriggerd te worden door een te grote blootstelling aan het hormoon AMH in de baarmoeder.

AMH (anti-Müller- of anti-Mülleriaan-hormoon) zorgt bij embryo's voor de ontwikkeling van de baarmoeder en de eileiders. Na de geboorte staat het in voor de groei en rijping van eicellen en follikels. De onderzoekers stelden vast dat het AMH-gehalte bij zwangere vrouwen met PCOS 30 procent hoger ligt dan normaal. Aangezien PCOS dikwijls "in de familie" zit, wilden ze nagaan of dat hormonale onevenwicht tijdens de zwangerschap bij de moeders, de aandoening veroorzaakt bij hun dochters.

Ze injecteerden daarom hoge AMH-gehaltes bij zwangere muizen. Bij de vrouwelijke muisjes die daaruit voortkwamen, detecteerden de wetenschappers heel wat kenmerken van PCOS (verlate "puberteit", onregelmatige eisprong, moeilijk zwanger worden). Het teveel aan AMH leek een groep hersencellen die het testosterongehalte aansturen, te veel te stimuleren.

Genezing voor PCOS in zicht?

Niet alleen is het goed nieuws dat het onderzoek meer inzichten biedt in de mogelijke oorzaak van PCOS, het biedt ook opties op mogelijke genezing. De wetenschappers injecteerden bij de muizen een medicijn dat dikwijls gebruikt wordt bij vruchtbaarheidsbehandelingen, cetrorelix. Cetrorelix voorkomt een (te) vroege eisprong van een eicel die nog niet rijp is. Bij de muizen die het medicijn kregen, verdwenen de PCOS-kenmerken.

Een eerste succesvolle test bij muizen dus, maar bij mensen is het nog niet onderzocht. Het team plant nu tegen het einde van het jaar een nieuwe studie waarbij vrouwen met PCOS behandeld worden met cetrorelix. "Het kan een strategie zijn om de eisprong te herstellen en uiteindelijk de kansen op zwangerschap bij vrouwen met PCOS te verhogen", zegt onderzoeker Paolo Giacobini.

Meer lezen?

Meest gelezen