De Europese staatshoofden en regeringsleiders bespraken tijdens hun diner in de Bulgaarse hoofdstad de gevolgen van Trumps jongste beslissingen. Niet alleen zijn eenzijdige terugtrekking uit het Iran-akkoord ligt hen zwaar op de maag, ook zijn weerstand tegen het klimaatakkoord in Parijs, de verhuis van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem, en de douanetarieven op staal en aluminium zijn een bron van ergernis.

De Europese president Donald Tusk had kort voor de bijeenkomst scherp uitgehaald naar de koers van Trump en een “unaniem Europees front” daartegen geëist. Na de bijeenkomst klonk het dat er binnen de 28 lidstaten consensus is dat de EU blijft inzetten op een internationale politiek die op regels berust en dat ze vasthoudt aan het Iran-akkoord. Ook worden voorzorgsmaatregelen voorbereid voor Europese bedrijven die negatieve gevolgen zouden ondervinden van Trumps beslissing.

Toch wil Europa de punten van kritiek op het akkoord aanpakken. Een daarvan is dat Iran desondanks door kan gaan met zijn raketprogramma en dat enkele maatregelen in het verdrag slechts gelden tot 2025.

Iran is principieel bereid zich verder aan de voorwaarden te houden die in het akkoord zijn vastgelegd voor zijn nucleair programma. Het wil daarvoor wel de beloofde economische voordelen. Maar Trump kondigde nieuwe scherpe sancties aan tegen Iran. Daar kunnen ook Europese bedrijven door getroffen worden die in Iran actief zijn.

De Europese Commissie verklaarde in Brussel dat ze in geval van nood een oudere wet kan reactiveren tegen Amerikaanse sancties, het zogenaamde Blocking Statute. Daarmee kunnen Europese ondernemingen verboden worden zich te houden aan VS-sancties, op risico van straffen. Tegelijk wil de Commissie regelen dat Europese ondernemingen vergoed worden voor mogelijke verliezen. Daarmee diept de handelscrisis tussen de VS en de EU verder uit.

De Europese lidstaten zijn nog tot 1 juni uitgezonderd van de Amerikaanse douanetarieven op staal en aluminium, zonder dat er al een duurzame oplossing is. “De EU gaat niet onderhandelen met het pistool tegen het hoofd”, zeiden diplomaten, die opmerkten dat daarover consensus geldt onder de 28 lidstaten. Ze willen een duurzame uitzondering op de tarieven van de VS. Als Trump daarop inbindt, kan onder meer over een sterkere energiesamenwerking worden gesproken op het vlak van vloeibaar gas, klinkt het. De VS hebben interesse om vloeibaar gas naar Europa te exporteren.

Het eigenlijk thema van de top donderdag is het “Europees perspectief” van de zes Westelijke Balkanlanden.