De provincies: nodig of overbodig?

Misschien ben je al eens gaan zwemmen in De Ster in Sint-Niklaas? Of ben je in Puyenbroek gaan kijken naar De Warmste Week van Studio Brussel? Of gaan dansen in De Schorre tijdens Tomorrowland? Dat weet je al een beetje wat provincies doen. Ze beheren namelijk die natuur- en recreatiedomeinen. Ze leggen ook fietsroutes en wandelpaden aan, beheren waterwegen en natuurgebieden, oordelen over vergunningen en treden op bij grote rampen. De provincies zijn vooral de schakel tussen gemeenten en de Vlaamse en federale overheid. (lees verder onder de foto)

De indeling van het grondgebied in provincies bestaat al sinds de Fransen hier baas waren, eind 18e eeuw. Al zijn de voorlopers gevormd in de 15e, 16e eeuw, onder de Bourgondiërs en Habsburgers. Toen de Belgische grondwet geschreven werd in 1831 waren er negen provincies, nu zijn er tien. In 1995 is de provincie Brabant opgesplitst in Brussel, Waals-Brabant en Vlaams-Brabant. 

Vlaanderen telt dus vijf provincies. Allemaal hebben ze een provincieraad, een deputatie en een gouverneur:

• De provincieraad verkiezen we om de zes jaar op dezelfde dag als de gemeenteraadsverkiezingen. De provincieraad werkt als een parlement. De raad maakt reglementen en besluiten en controleert de deputatie.
• De deputatie wordt gekozen uit de provincieraad en is de regering van de provincie. Naast het dagelijks bestuur voert ze beslissingen van de raad uit.
• De gouverneur zit de deputatie voor, maar niet als een premier. Hij is niet verkozen maar benoemd, als Vlaams ambtenaar. Het is dus strikt genomen geen politicus. Toch heeft een gouverneur vaak wel een politiek verleden, een politieke kleur.
  Het zijn namelijk de partijen van de Vlaamse regering die beslissen wie gouverneur mag worden, of welke partij de gouverneur mag leveren. Bij de vervanging van de vorige gouverneur van Oost-Vlaanderen, André Denys, leidde dat tot getouwtrek tussen Open VLD (de partij van Denys) en N-VA. De grootste partij van Vlaanderen had nog geen gouverneur, maar de liberalen wilden de post niet zomaar afgeven. Als compromis kwam Jan Briers, naar voren geschoven door N-VA, maar geen lid van de partij. De procedure om een gouverneur aan te duiden werd ook veranderd. Via een open vacature kan nu iedereen solliciteren voor de job. Al blijft het de Vlaamse regering die uiteindelijk beslist. (lees verder onder de foto)

De provincies beheerden tot voor kort niet alleen recreatiedomeinen. Ze ondersteunden ook jeugdwerking, met rockwedstrijden, baatten een zorgcentrum uit (in Merelbeke bij Gent), net als musea of cultuurhuizen. Denk aan het Modemuseum of de Arenbergschouwburg in Antwerpen. Ze steunden ook de sport, zoals in het "Huis van de Sport" aan de Blaarmeersen in Gent. Maar dat mag nu niet meer van de Vlaamse regering. Die vindt het beter dat ofwel Vlaanderen zich met die zogenoemde persoonsgebonden bevoegdheden bezig houdt, ofwel de gemeenten. Het provinciaal onderwijs blijft wel bestaan. Daarnaast moeten de provincies zich voortaan richten op de grondgebonden taken, zoals ruimtelijke ordening, economie, provinciale domeinen of fietspaden over lange afstand. 

Met minder taken worden de provincies ook kleiner: het aantal raadsleden gaat in heel Vlaanderen van 350 naar 175, het aantal gedeputeerden per provincie van zes naar vier. De provincies mogen sinds dit jaar ook minder belastingen heffen dan voordien. 

De huidige Vlaamse regering heeft de provincies afgeslankt, maar niet afgeschaft. De afslanking was een politiek compromis in de regering. N-VA en Open VLD willen de provincies gewoon opheffen, wegens overbodig. Maar CD&V is daar tegen. Volgens die partij  staan de provincies dichter bij de burger dan bijvoorbeeld de Vlaamse overheid. Ze kunnen ook zaken doen waar de gemeenten te klein voor zijn en Vlaanderen misschien niet meteen interesse in heeft.