'Gedoemde' kinderkamer van onbekende octopussoort stelt wetenschappers voor raadsel

Diepzeebiologen zijn verbluft door de beelden van de paarse dieren, een nieuwe ondersoort van het genus Muuscoctopus. Ze werden in 2013 aangetroffen toen wetenschappers monsters van het water uit hydrothermische openingen wilden verzamelen in de Dorado-rotsformatie, een gebied dat gevormd werd door gestolde lava.

Ongeveer honderd van de octopussen zaten samen, terwijl ze normaal gezien eenzaten zijn. Het ging om moederdieren die hun eieren bewaakten, een tragische situatie omdat ze slechts een keer in hun leven eieren produceren. Ze maken die dan vast aan een rots of een andere vaste structuur, en sterven snel nadat hun nakomelingen wegzwemmen.

Normaal gezien zouden de octopussen niet kunnen overleven in de buurt van de vulkanische openingen, zegt Janet Voight, coauteur van het onderzoek Deep Sea Research Part I: Oceanographic Research Papers dat eind maart verscheen. Dankzij het warme water ontwikkelen de embryo's zich wel sneller, maar daardoor hebben ze ook meer zuurstof nodig. En die is slechts in mondjesmaat beschikbaar in de buurt van de openingen, legt Voight uit. "Ik zie niet in hoe ze ooit kunnen overleven." Na een onderzoek van 186 eitjes op de beelden, vond ze geen enkel met een embryo in ontwikkeling.

En dat leidt tot de vraag: waarom kozen de octopussen zo'n rotslechte plaats om hun eitjes te plaatsen? Voight denkt dat een groot deel van de Dorado-rotsformatie mogelijk een geweldige plaats is om een octopusfamilie groot te brengen, met ideale locaties om eieren te leggen in scheuren en spleten in de verharde lava. De onderzoekers zagen inderdaad armen van octopussen uit scheuren komen, wat suggereert dat in holtes binnenin nog dieren zitten in koeler water met meer zuurstof. Dat melden Geoff Wheat, een geochemicus aan de universiteit van Alaska Fairbanks die twee expedities naar de rotsformatie leidde, en hoofdonderzoekster Anne Hartwell, een oceanografe verbonden aan de university van Akron in Ohio en de university van Alaska Fairbanks.

Mogelijk waren deze toplocaties dus volzet, en waren deze moederdieren genoodzaakt een veel slechtere kinderkamer te kiezen. Het is ook mogelijk dat de scheuren niet zo actief waren toen de octopussen hun eieren legden, en dat het warme water en het lagere zuurstofgehalte pas later zijn gekomen, meent Mindy Weisberger van LiveScience.

De 'gedoemde' kinderkamer van de octopussen blijft voorlopig dus een mysterie, maar biedt wetenschappers een opwindende blik op tot nog toe ongezien octopusgedrag. "Deze fascinerende ontdekking toont ook aan hoe weinig we weten over het oceaanleven weten", aldus Voight. 

Wheat besluit ook dat nog veel te leren valt over de dieptes van de oceanen. "Dit is pas het derde dergelijke hydrothermische systeem dat onderzocht werd, terwijl de diepzee nog miljoenen gelijkaardige omgevingen bevat. Welke andere opmerkelijke ontdekkingen staan ons nog te wachten?"