Nee, de dood is niet de prijs die ze hiervoor moesten betalen ...

Deze ochtend herinnerde Facebook me eraan dat het vandaag exact 7 jaar geleden is dat ik mijn ’grote broer’ verloor. Serge ‘Bilal’ Makengo was een bijzondere jongeman, het was hij die mij de weg naar de Islam toonde.

Serge werd op een ochtend in april dood teruggevonden in de kelder van een Brusselse gevangenis. Hij worstelde al een tijdje met psychologische problemen en ging heen en weer tussen de gevangenis en de psychiatrie.

Omdat psychische begeleiding niet voor iedereen betaalbaar of toegankelijk is, kwijnde hij weg in de afdeling voor  geïnterneerden van de gevangenis van Sint-Gillis.

Na zijn dood  werd er gecommuniceerd dat hij zelfmoord had gepleegd. Er kwam geen gerechtelijk onderzoek, geen verdere informatie voor de nabestaanden. 

Twee weken geleden stierf Lamine ‘Moïse’ Bangoura toen hij door een deurwaarder en de politie in Roeselare uit zijn sociale huurwoning werd gezet. Ook hier is er weinig tot geen transparantie in de zaak.

Als doodsoorzaak werd gecommuniceerd dat Lamine zich tijdens de arrestatie te fel verweerde en daarom om het leven kwam. De zaak zou geklasseerd worden en verder onderzoek was overbodig. Familie en vrienden hadden hun bedenkingen.

In het geval van Lamine was het pas na een “opstootje”, na de wake, en een opgepikte tweet van zijn zus dat de mainstream­media hun aandacht op de zaak zetten en dat een onderzoek geopend werd.

Het wordt tijd dat de samenleving voor deze en toekomstige slachtoffers een krachtig signaal zendt. Luister naar de verhalen van nabestaanden, steun gerichte acties en laat de aandacht niet verzwakken.

Racisme, discriminatie en sociale uitsluiting ontneemt niet alleen kansen, maar ook mensenlevens.

Net vorige week kwamen de resultaten van een onderzoek van minister Homans (N-VA) en haar departement binnenlands bestuur naar buiten over diversiteit in onze samenleving. Hierin werden ongeveer 4000 burgers bevraagd op basis van hun herkomst of de herkomst van hun ouders. Door de herkomst te gebruiken als meeteenheid kon men 5 grote gemeenschappen onderscheiden: de Vlaams-Turkse, Vlaams-Marokkaanse, Vlaams-Congolese, Vlaams-Roemeense en Vlaams-Poolse gemeenschap.

Het onderzoek onthult dat de Congolese gemeenschap het vaakst wordt gediscrimineerd op basis van huidskleur (70%) en dit een onmiddellijk impact heeft op hun studieloopbaan, de zoektocht naar werk en op de huurmarkt.

Het resultaat is dat Congolezen zich te vaak in moeilijke sociaaleconomische klassen begeven, wat niet in verhouding is met hun opleidingsniveau.

Laat het net die huidskleur zijn die Lamine met de Congolese gemeenschap gemeen heeft.

Er zijn verschillende aspecten die een rol spelen voor discriminatie, maar huidskleur en uiterlijk zijn de belangrijkste. Het heeft een onmiddellijke impact op hoe je wordt gezien door mensen en wat je positie is in de samenleving. Je huidskleur kan gebruikt worden als een wapen tegen jezelf. Een gevaarlijk wapen.

Volgens dat onderzoek van Homans is er voor Lamine en Serge, net als voor iedere zwarte persoon in België, 70 procent kans dat zij minstens één keer in hun leven te maken krijgen met racisme.

Maar de statistieken zeggen ons niets over hoeveel kans ze hebben om dit mee te maken tijdens een aanvaring met de politie. Ja, Moïse had schulden en moest zijn huis uit. Ja, hij heeft zich waarschijnlijk verzet en moeilijk willen doen. Nee, de dood is niet de prijs die hij hiervoor moest betalen. Laten we het daarover eens zijn.

Amnesty International publiceerde deze week een rapport over etnische profilering bij de politie. Een interessant onderzoek, dat aan de hand van getuigenissen van politieagenten en burgers, toont dat discriminatie en racisme wel degelijk deel uitmaken van interventies van onze ordediensten.

Dit is een veel voorkomend probleem dat zelden wordt besproken, laat staan aangepakt. Met dit rapport gaf de organisatie een voorzet voor de politici en beleidsmakers om etnische profilering op de beleidsagenda te plaatsten. Dit is een ziekte waar onze samenleving mee kampt die we niet langer in de doofpot kunnen steken. 

Het is tijd dat ons beleid, media en activisten aan deze problematiek de nodige aandacht geven. Men verwijst graag naar de precaire situatie waar de Afro-Amerikaan in zit. We associëren  ons met hun strijd en tonen empathie voor hún problemen. Tegelijkertijd vergeten we vaak terug te koppelen naar onze realiteit en context.

Want ook hier sterven mensen aan de gevolgen van sociale uitsluiting op basis van hun kleur en sociaaleconomische klasse. We moeten trachten dit te herkennen wanneer het plaatsvindt en dit voldoende ernstig te nemen. 

(Lees verder onder de foto.)

Bij Lamine was het gelukkig het geval dat de alerte familie, vrienden en naasten die “tijdig” aan de alarmbel trokken, met het gevolg dat het gerecht deze zaak zal herzien.

Dat is een krachtig signaal. Laten we die lijn nu doortrekken, we moeten hierover blijven sensibiliseren en gerichte acties opzetten zodat we dit fenomeen actief kunnen blijven bestrijden.

Er is nood aan meer specifiek onderzoek en concreet cijfermateriaal om ons te helpen deze problemen te identificeren en aan te pakken. Want racisme ontneemt niet  alleen kansen, maar ook levens. Letterlijk.

Dit stuk draag ik op  aan alle slachtoffers die de samenleving heeft vergeten en geen gerechtigheid hebben gekregen. Aan Serge ‘Bilal’ Makengo, Moïse ‘Lamine’ Bangoura, Fouad Fernani, Jonathan Jacob, Jordy Brouillard, Joël Lobanzo en Mawda.