"Je eigen data beheren en kunnen verplaatsen, dat moet het streefdoel zijn"

Iets wat wel opvalt, en het enige wat ik erover kwijt wil: GDPR kent nu al winnaars en verliezers. De grote verliezer is sowieso uw mailbox. Die is veranderd in de zoete inval (#GDPaRty). Elke dag opnieuw een tiental bedrijven die bezorgd zijn om uw privacy.

Grappig, hoe ze allemaal doen alsof het hun eigen idee is. Andere leuke varianten? De dwingende (‘ACT NOW TO STAY IN TOUCH’), de amicale (‘Lets stay friends.’), de wij-zijn-zoals-u's (‘Emails, am I right?’) of gewoon de kurkdroge (‘Another GDPR mail’). Chapeau ook aan pipo’s die nog snel spam spuwen "nu het nog kan", de verwarring misbruiken (DKV).

De grote winnaar is dan weer de hele industrie die is ontstaan om tegemoet te komen aan de nieuwe privacywet. Trainers en consultants beleven hoogdagen.

Als u een jurist bent die kennis van IT-recht én charisma combineert, dan bent u vandaag niet weg te slaan uit de media. Magali & Matthias slagen er alvast in om het glashelder uit te leggen. Iets wat de Europese Commissie grotendeels heeft laten liggen: vertellen aan jan met de pet waarom die wetgeving überhaupt belangrijk is.

GDPR is een eerste stap in het hertekenen van de digitale dynamiek. Daarin werd u, uit onwetendheid of onverschilligheid, data afhandig gemaakt in ruil voor een online profiel, en een schijnbaar oneindige stroom aan katten- en/of fail-video’s. Privacy als pasmunt voor gratis digitale dienstverlening. 

Het probleem dat daardoor ontstaan is, heeft - in tegenstelling tot wat uw mailbox vandaag doet vermoeden - weinig te maken met de lawine aan nieuwsbrieven. Het gaat ook veel verder dan tonen welke websites cookies gebruiken (kort samengevat: alle).

Het echte gevaar schuilt in de data-dominantie door een kleine groep tech-reuzen, zoals Facebook, Google of Amazon. Die behoren tot de meest waardevolle ondernemingen ter wereld. Wat hen uniek maakt, is dat ze zelf weinig produceren: hun macht schuilt in het centraliseren en controleren van vraag en aanbod.

Merk op bij dat soort ‘aggregators’: er is weinig plaats voor concurrentie. Facebook stilt uw honger naar banaliteit, Google helpt u zoeken, Amazon is de bestemming om online te shoppen, Netflix om te binge-watchen, Airbnb om te citytrippen, enz. Zij weten wat u wil, en weten dat elke dag beter.

Het risico dat digitale diensten zich in de toekomst zullen concentreren bij een handvol spelers, is zeer reëel. Meer en meer stemmen gaan op dat onze klassieke regulering geen antwoord biedt op die uitdaging.

Wanneer geconfronteerd met beschuldigingen van monopolisering, klinkt bij Big Tech steeds hetzelfde antwoord: zowel gebruikers, als aanbieders, staan vrij om een andere dienst te gebruiken.

Daar wringt het schoentje. Dat is niet zo. Er is tot op heden geen mogelijkheid om eigen data te verhuizen van het ene platform naar het andere. Stel dat ik Spotify vandaag over boord wil gooien, dan zou ik Apple Music van 0 moeten ’trainen’ om tegemoet te komen aan m’n muzikale mood.

Dat soort doorstart - of beter gezegd: het ontbreken daarvan - is moordend voor nieuwe concurrenten. Die moeten al opboksen tegen grote gevestigde waarden met veel gebruikers. Heel pijnlijk als die gebruikers dan nog gegijzeld worden.

Privacy - controle en transparantie over wat er met uw data gebeurt - is belangrijk, maar slechts een deel van een groter verhaal. ‘Data ownership’, waarin u eigenaar bent van uw data en die vrij kan verplaatsen, dát moet het streefdoel zijn. Dan kan u vrolijk veranderen van digitale dienst: omdat het kan én omdat er überhaupt alternatieven zijn. 

Als we niet nadenken over dat recht, dreigt dominantie, en kunnen we in de digitale economie nog maar weinig spreken over een vrije markt.

Ik kom hier nog op terug. Nu even m’n mails checken. Een of andere dienst die ik in 2007 gebruikt heb, wil me graag iets vertellen. Waar is de tijd dat we nog gewoon werden lastiggevallen door Nigeriaanse prinsen.