Dankzij innovatieve scantechniek blijven zonnebloemen Van Gogh geel

Onderzoekers uit Delft, Antwerpen en Perugia bundelden de krachten en ontwikkelden op basis van de röntgentechniek een nieuwe scanmethode voor het identificeren  van verfpigmenten. Niet onbelangrijk is dat deze onderzoekswijze het kunstwerk zelf onbeschadigd laat. Van Goghs De zonnebloemen uit 1889 waren daarbij zowel studie- als proefobject. 

“De nieuwe scanmethode laat voor het eerst toe om gebieden in een schilderij met een lager en hoger risico op kleurverandering te identificeren”, stelt prof. Koen Janssens van de Universiteit Antwerpen. Concreet betekent dat voor een schilderij als De zonnebloemen dat er een onderscheid gemaakt kan worden tussen bijvoorbeeld het chroomgeel en het door Van Gogh gebruikte jaune citron. 

Bruin-olijfkleurige laag

Chemisch gesproken is het chroomgeel met zijn warm-gele kleur een heel stabiel pigment. Het jaune citron, dat gebruikt werd voor de lichtere deeltjes van de bloemblaadjes en in de achtergrond, bleek dan weer gevoeliger voor kleurveranderingen wanneer blootgesteld aan licht en vochtigheid. Onderzoekster Letizia Monico uit Perugia: "We hebben het verouderingsproces in het laboratorium versneld kunnen nabootsen. Bovenop de heldergele verf van het jaune citron vormde zich dan  een onaantrekkelijke bruin-olijfkleurige laag."

Ook een werk van Rembrandt en Vermeers Het meisje met de parel werden al met de nieuwe scanmethode onderzocht. Volgens professor Joris Dik van de TU Delft zal de opspoorbaarheid van minder stabiele pigmenten in kunstwerken ook nog bij veel andere kunstenaars van een niet te onderschatten belang zijn.